Na zachowanie dziecka w szkole wpływ ma wiele czynników. Są nimi między innymi: system nagród i kar wyniesiony z domu (czyli tzw. wychowanie), doświadczenia z przedszkola, zdrowie fizyczne, rozwój oraz EMOCJE. Zachowanie niektórych dzieci w szkole bardzo nas niepokoi, szczególnie dlatego, że jest uciążliwe dla innych lub niekorzystne dla samego dziecka. Tym bardziej trudno jest nam zrozumieć i zaakceptować takie zachowanie, jeżeli naszym zdaniem nic go nie usprawiedliwia: dziecko jest zdrowe, sprawne fizycznie, inteligentne. Zadajemy sobie wtedy pytanie, dlaczego dziecko zachowuje się w ten sposób i jak mu pomóc? JAK OBJAWIAJĄ SIĘ ZABURZENIA EMOCJI U DZIECKA? Jednym z objawów zaburzeń emocjonalnych w zachowaniu u dzieci są gwałtowne wybuchy złości. W szkole najłatwiej je zaobserwować, bo są szczególnie uciążliwe dla otoczenia. Mogą one mieć formę ataku słownego lub fizycznego na inną osobę lub niszczenia przedmiotów. Bywa, że dziecko kieruje złość na samego siebie, np. zadaje sobie ból fizyczny uderzając głową w ścianę., albo psychiczny, niszcząc coś, co do niego należy i jest dla niego ważne. Wybuch złości może mieć formę „obrażenia się”, zamknięcia się w sobie połączonego często z ucieczką albo ukryciem się w niedostępnym miejscu. Charakterystyczne dla tych zachowań jest to, że przyczyna wywołująca wybuch z punktu widzenia zewnętrznego obserwatora wydaje się nieproporcjonalnie mała i nie znacząca w stosunku do siły, z jaką dziecko zareagowało. Pamiętajmy jednak, że drobny, wydawałoby się, incydent dotykający bolesnego problemu dziecka może doprowadzić do eksplozji. Dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi przeżywają częściej i intensywniej niż inne dzieci emocje złości i lęku, a także mają trudności z wyrażaniem tych uczuć w sposób właściwy. Najczęściej obserwowaną w szkole postacią lęku jest lęk przed oceną. Ujawnia się wtedy, kiedy dziecko czuje się przez innych ludzi obserwowane i oceniane. W szkole zdarza się to bardzo często: podczas odpowiedzi, sprawdzianów, egzaminów. Podjęcie przez dziecko nauki w szkole może być dla niego bardzo dużym stresem i lękiem przed nieznanym, nieporadzeniem sobie w szkole. Wszystkie dzieci odczuwają wtedy pewien stopień niepokoju, ale są i takie, u których napięcie powstałe w tych sytuacjach jest tak duże, że uniemożliwia im sprawne działanie. Powoduje, że odczuwają „pustkę” w głowie, rezygnują z działania albo wykonują zadanie poniżej swoich możliwości. Bywają agresywne, a ich zachowania w naszej ocenie są nieadekwatne do bodźca. Charakterystycznym objawem zaburzeń emocjonalnych jest niezdolność do utrzymania własnej aktywności na odpowiednim, dostosowanym do sytuacji poziomie. Obserwuje się u tych dzieci nadmierną aktywność albo bierność. Dzieci nadaktywne nie wytrzymują bezczynności, są w ciągłym ruchu, podejmują różnorodne działania dające możliwość rozładowania pobudzenia, w jakim się znajdują. Jest to objaw bardzo uciążliwy dla otoczenia. Nie mogąc dostosować swojej aktywności do wymagań, uczniowie dezorganizują działania grupy, narażają siebie i innych na niebezpieczeństwo, wymagają wzmożonej uwagi nauczyciela.. Ograniczenie aktywności, bierność także jest objawem zaburzeń emocjonalnych. Bierność nie jest tak uciążliwa dla innych jak nadaktywność i bywa niedostrzegana, warto jednak zwrócić na nią uwagę ze względu na negatywne konsekwencje, jakie ma dla dziecka. Uczniowie bierni często są odsuwani poza grupę. Ponadto bierność powoduje, że dziecko samo sobie ogranicza możliwości rozwoju. Nie podejmując rozwiązania zadań, nie nabywa nowych sprawności. Oprócz opisanych objawów należy zwrócić uwagę na charakterystyczne cechy zachowań, które występują u wszystkich dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi. Należą do nich zaburzenia uwagi i nadmierne napięcie mięśniowe, których źródłem jest wewnętrznie przeżywane napięcie psychiczne. Dzieciom tym trudno się skoncentrować, łatwo ich uwaga się rozprasza, ulega wahaniom. Występują chwile wyłączenia przeplatające się z intensywną koncentracją uwagi na pewnych wybranych zadaniach czy problemach. Nadmierne napięcie mięśni widać w ruchach, gestach, w specyficznej napiętej sylwetce i mimice, zbyt silnym nacisku długopisu podczas pisania. Przymus wykonywania drobnych czynności wokół nosa, obgryzanie paznokci, także wynika z nadmiernego napięcia, które w ten sposób jest rozładowywane. KILKA SŁÓW O PRZYCZYNACH ZABURZEŃ EMOCJONALNYCH i rady dla rodziców Przyczyny zaburzeń emocjonalnych najczęściej tkwią w środowisku rodzinnym ucznia. To w rodzinie dziecko uczy się sposobu wyrażania emocji. Obserwuje zachowanie rodziców przeżywających różne uczucia i nieświadomie ich naśladuje. Jeżeli rodzice sami mają problemy emocjonalne, mogą tą drogą przekazać je dziecku. Jednym z ważnych elementów świadomego wychowywania dziecka przez rodziców jest nauczenie go, jak należy wyrażać uczucia. Bardzo niebezpieczne jest zbyt wczesne wymaganie od dziecka panowania nad sobą, zbyt duży rygoryzm w tym zakresie, ale także niekorzystny jest nadmierny liberalizm, gdy nie pokazuje się dziecku żadnej potrzeby ani nie uczy się żadnego sposobu kontrolowania swoich reakcji emocjonalnych. W rodzinie dziecko zdobywa podstawowe informacje na temat samego siebie, o tym, jakie jest, jakie ma możliwości, co w życiu może osiągnąć, do czego powinno dążyć. To, co człowiek myśli na swój temat, jest bardzo emocjonujące. Myślenie o sobie, że jest się dobrym, wartościowym, jest stanem korzystnym dla człowieka, więc budzi emocje przyjemne; przeciwnie, przekonanie o własnej bezwartościowości jest niekorzystne i bardzo przykre. Jeżeli dziecko jest poddawane w rodzinie częstej krytyce, stawia mu się wymagania, którym nie jest w stanie podołać, może w nim wytworzyć się niepewność co do własnej wartości, a towarzyszyć temu będą nieprzyjemne emocje: poczucie bezradności, lęk przed oceną, złość na siebie albo innych. U dziecka, w którego doświadczeniu życiowym przeważają emocje nieprzyjemne, które żyje w atmosferze konfliktów, braku poczucia bezpieczeństwa, nadmiernych wymagań, krytyki, częstych kar, rozwój emocjonalny nie będzie przebiegał prawidłowo. JAK POSTĘPOWAĆ Z UCZNIEM Z ZABURZENIAMI EMOCJONALNYMI W SZKOLE Nauczyciel może pomóc dziecku z zaburzeniami emocjonalnymi, jeżeli: stara się ucznia zrozumieć, próbuje traktować zachowanie ucznia jako wyraz jego problemów, a nie złej woli; postępuje tak, aby uczeń wiedział, że może mu zaufać i czuć się z nim bezpiecznie. Znajduje czas na indywidualny kontakt, okazuje swoje zainteresowanie jego problemami, potrafi wysłuchać bez wygłaszania potępiających uwag i jest w stanie zachować pełną dyskrecję. Dzieci z zaburzeniami emocjonaknymi często wykazuja znaczna nieufność w stosunku do innych ludzi i unikają kontaktu, do nauczyciela należy wyjście z inicjatywą. Przełamanie nieufności wymaga od nauczyciela wiele taktu, serdeczności, a niekiedy dużo cierpliwości; pomaga dziecku odkryć jego wartość. Dziecko czuje się bardziej wartościowe przez sam fakt, że dorosły potraktował je poważnie i nawiązał z nim przyjazny kontakt. W szkole istnieje ponadto cały szereg możliwości pokazania dziecku jego konkretnych umiejętności, zdolności, które niewątpliwie posiada, a na które nikt nie zwrócił uwagi, bo wszyscy byli skoncentrowani na trudnościach, jakie sprawia. Jeżeli dziecko nie ma osiągnięć w żadnym przedmiocie nauczania, bardzo ważne jest umożliwienie mu wykazania się w jakiejś innej dziedzinie. Uczeń z zaburzeniami emocjonalnymi łatwo zraża się trudnościami, dlatego nie wystarczy odkryć jego możliwości, ale trzeba je wspierać w działaniu, aby nie zrezygnowało i nie odniosło porażki; pomaga dziecku w odnalezieniu miejsca w grupie rówieśników. Niektóre zachowania dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi są dla ich kolegów trudne do zaakceptowania, zwłaszcza ich drażliwość, wybuchy złości, przeszkadzanie na lekcjach. Najtrudniej jest im zaakceptować to, że uczniowie ci są traktowani inaczej, że poświęca się im dużo czasu, nauczyciel ma zwykle większą tolerancję na ich „złe” zachowanie, daje im większą możliwość odpowiedzi w korzystnych warunkach, bez obecności klasy itp. Nieco odmienne traktowanie jest niezbędne w pracy z dzieckiem, które ma problemy emocjonalne, i trzeba przekonać o tym jego kolegów. Przeprowadzenie z dziećmi rozmowy pod nieobecność ucznia, którego dotyczy, i wyjaśnienie, że ich kolega ma problem i wszyscy możemy mu pomóc, zwykle jest dobrze przyjęte i skuteczne. Bardzo ważne jest, aby nauczyciel pomógł dziecku zaburzonemu ujawnić wszystko to, co może być w nim atrakcyjne dla rówieśników, i wykorzystać we wspólnych działaniach klasy, aby koledzy mieli możliwość poznania go także od pozytywnej strony; potrafi nawiązać współpracę z rodzicami ucznia. Nauczyciel powinien tak prowadzić rozmowy z rodzicami, aby były one wspólnym poszukiwaniem rozwiązania problemu. Należy unikać sytuacji, kiedy nauczyciel wyłącznie krytykuje zachowanie ucznia, mówi tylko o problemach, jakie on sprawia, i formułuje oczekiwanie, że rodzice „coś z tym muszą zrobić”. Istnieje niebezpieczeństwo,że rodzice nie wiedząc, co mają robić, albo zaczną unikać kontaktu z nauczycielem, albo podejmą chaotyczne, często polegające jedynie na zaostrzeniu kar sposoby oddziaływania na dziecko. W dobrze przeprowadzonych rozmowach powinno dojść do stworzenia konstruktywnych pomysłów na to, jak postępować z dzieckiem w szkole i w domu, aby te oddziaływania uzupełniały się i służyły rozwiązaniu problemu. Najważniejsze ze strony dorosłych jest: wykazanie szczerego zainteresowania dzieckiem i przeżywanych przez niego emocji. Nazywajmy je, gdyż w ten sposób dziecko uczy się nazywać własne emocje i je akceptować (widzę, że coś Cię zdenerwowało; rozumiem, że to cię zawstydziło, rozumiem, że to jest dla Ciebie trudne, zauważyłam, że nie masz ochoty …, itp.); pokazanie jak dziecko może poradzić sobie z uczuciami trudnymi (jeśli coś Cię złości możesz mi o tym powiedzieć, narysuj co cię złości, potargaj kartkę na małe kawałki, idź do toalety i tam pokrzycz, itp.). kiedy dziecko jest agresywne, krzyczy lub atakuje inne dzieci, należy odizolować go od reszty klasy i dopiero kiedy się uspokoi, porozmawiać o tym co czuje i jak może sobie poradzić następnym razem; nigdy nie moralizujmy, nie obwiniajmy dziecka, nie porównujmy do innych, nie zawstydzajmy dziecka, tłumacząc przed innymi jego zachowanie; nie wymagajmy od dziecka panowania nad swoimi emocjami, powiedzmy mu, że rozumiemy jego emocje, znajdźmy dobre rozwiązanie; pokażmy dziecku jak może kontrolować emocje i ograniczać złe nastroje – bardzo ważny jest nasz własny przykład!; uczmy dziecko dobrego myślenia o sobie, pokazujmy, co w nim dobre, jakie ma talenty, co potrafi już osiągnąć; to budzi przyjemne emocje; starajmy się stworzyć dziecku świat bez konfliktów – kłócący się rodzice, brak poczucia bezpieczeństwa, nadmierne wymagania, krytyka, częste kary – nie sprzyjają prawidłowemu rozwojowi emocjonalnemu; wykażmy się cierpliwością – nic nie przychodzi szybko i łatwo, a każdy nawyk potrzebuje czasu na jego przyswojenie. Katarzyna Sieniawska wykorzystano fragmenty

W klasie 1 publicznej szkoły podstawowej uczy się agresywny uczeń, który krzywdzi dzieci, bije nauczycieli. Co szkoła może zrobić w takiej sytuacji? Czy jeśli uczeń mieszka poza obwodem szkoły, dyrektor, który przyjął dziecko do szkoły nieobwodowej, może nakazać rodzicom przeniesienie ucznia do szkoły obwodowej? Rodzice uczniów uczących się w tej klasie czują się bezradni, obawiają się o bezpieczeństwo swoich dzieci. Rodzice agresywnego ucznia nie zgadzają się na badania w poradni psychologiczno - pedagogicznej. Działania nauczycieli również nie przynoszą efektów wychowawczych. Jakie szkoła może/powinna podjąć działania aby zapewnić bezpieczeństwo wszystkim uczniom? Kiedy agresywny uczeń pobił koleżankę, jej rodzic powiadomił policję. Czy w sytuacji kiedy uczeń pobił nauczyciela (pozostałe dzieci były świadkami zajścia, była to dla nich ogromna trauma), dyrektor powinien powiadomić prokuraturę? Pomoże sąd rodzinny Dyrektor powinien poinformować sąd rodzinny o zachowaniach ucznia oraz rozważyć potrzebę zwrócenia się do kuratora oświaty o przeniesienie ucznia do innej szkoły. Pomoc psychologiczno – pedagogiczna może być udzielana uczniowi z powodu zaburzeń zachowania lub emocji bez orzeczenia poradni, ale wymaga uzyskania zgody rodzica. W związku z tym w sytuacji, gdy w szkole jest zatrudniony specjalista (w szczególności pedagog lub psycholog), dyrektor powinien poinformować rodziców ucznia o potrzebie objęcia dziecka pomocą psychologiczno – pedagogiczną i zapytać o zamiar skorzystania z niej - § 2 ust. 2 pkt 4, § 3, § 23 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Analogiczną pomoc należałoby zaproponować rodzicom dzieci pokrzywdzonych i ewentualnie będących świadkami pobicia nauczyciela. Niezależnie od tego o agresywnych zachowaniach ucznia i braku zamiaru poddania dziecka badaniom w poradni psychologiczno – pedagogicznej, należałoby niezwłocznie poinformować sąd rodzinny, który jest uprawniony do wydawania zarządzeń w sytuacjach zagrożenia dobra dziecka, w tym do zobowiązania małoletniego do określonego postępowania (np. do właściwego zachowania w szkole) oraz rodziców do określonego działania, np. do współpracy ze szkołą, poradnią psychologiczno – pedagogiczną lub inną instytucją - art. 109 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Dziecko, które nie ukończyło 17. roku życia, nie ponosi odpowiedzialności karnej za naruszenie nietykalności cielesnej lub średni czy lekki uszczerbek na zdrowiu oraz odpowiedzialność ta nie jest przenoszona na rodziców - art. 10 § 1 ustawy z r. - Kodeks karny - dalej w związku z tym policja lub prokurator nie będą przeciwko niemu prowadzili postępowania karnego. Wobec ucznia mogą zostać zastosowane przez sąd rodzinny ustawowe środki w razie ustalenia, że dziecko przejawia demoralizację, a w związku z tym szkoła powinna przekazać sądowi wszelkie dowody zebrane w związku z agresywnymi działaniami ucznia, przejawiającymi się w pobiciu innego ucznia oraz nauczyciela, np. notatki służbowe, dane osobowe świadków - art. 4 ustawy z r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. W ten sposób dyrektor wywiąże się z ustawowego obowiązku podjęcia działań na skutek stwierdzenia naruszenia uprawnień nauczyciela jako funkcjonariusza publicznego - art. 63 ustawy z r. - Karta Nauczyciela w zw. z art. 222 § 1 Z racji uczęszczania do publicznej szkoły, w której uczeń realizuje obowiązek szkolny, nie można go skreślić z listy uczniów (art. 68 ust. 3 w zw. z ust. 2 ustawy z r. – Prawo oświatowe – dalej Dyrektor może zasugerować rodzicom zmianę szkoły lub zwrócić się do kuratora oświaty o przeniesienie ucznia do innej szkoły. Konieczne byłoby przy tym wykazanie uzasadnionego przypadku takiego przeniesienia, czyli w szczególności braku możliwości zapewnienia bezpieczeństwa innym uczniom (art. 68 ust. 3

Jak wyciszyć dziecko? Jak rozładować złość u dziecka? 7 zabaw, które pomogą dziecku poradzić sobie ze swoimi emocjamiCo zrobić, kiedy dziecko jest agresywne? Jak ma postąpić w takiej sytuacji rodzic? Jak wyciszyć dziecko?W tym artykule znajdziesz:Jak sobie poradzić z agresją u dziecka?To Twoją odpowiedzialnością jest nauczyć dziecka wyciszyć dziecko? Odpowiedź brzmi „poprzez zabawę”!Jak wyciszyć dziecko? To pytanie pojawia się baaaardzo często. Jako rodzice często jesteśmy bezradni wobec agresji własnego dziecka. Nakrzyczeć? Ukarać? Nie, nie warto tego robić!Skoro czytasz ten artykuł, z pewnością należysz do rodziców, którzy poszukują rozwiązań najlepszych dla dziecka, takich, które długoterminowo okażą się dla niego bardzo korzystne, a nie takich które spowodują u niego złość, frustrację, bunt lub smutek, prawda? A kara (szczególnie w przypadku złości) właśnie tak Jak sobie poradzić z agresją u dziecka?Jeśli Twoje dziecko czasami jest agresywne, jeśli maluch bije Ciebie, rodzine, rówieśników. Jeśli stosuję agresję fizyczną lub słowną, to oznacza, że nie radzi sobie dobrze ze swoimi emocjami. Jeśli chcesz wiedzieć, jak tę sytuację wyprowadzić na prostą, to zapoznaj się z kursem „Agresja Stop”, bo…2. To Twoją odpowiedzialnością jest nauczyć dziecka przedstawię Ci sposoby, które pokażą, jak wyciszyć dziecko, musisz wiedzieć, że agresja i złość – to są trudne emocje dla dziecka. I za każdym razem, gdy mamy z nimi do czynienia, nie możemy ich po prostu zamieść pod dywan. Naszym zadaniem, jako Rodziców, jest nauczyć dzieci radzenia sobie z jest nie bać się i nie unikać za wszelką cenę negatywnych emocji u dziecka. Jeżeli Ty się ich boisz, to jak dziecko ma je ogarnąć same? To Ty jesteś przewodnikiem dla swojej pociechy. To Ty masz pomóc dziecku zrozumieć, co się z nim dzieje i Jeśli dziecko „odstawia scenę”, to najczęściej jest tak, że samo nie do końca rozumie, co się z nim dzieje. Ukarać je za to, że nie poradziło sobie ze złością to ogromny błąd. Kara sprawi, że dziecko zacznie rozumować tak: „acha, jak się złoszczę to jest bardzo źle, mama się na mnie gniewa i zawsze robi mi coś przykrego (kara). To znaczy, że nie wolno tak robić. Czyli od tej pory będę tę złość zamykał w sobie. Nikomu nie pokażę, że jestem zły czy wściekły albo, że mi przykro.”Fantastycznie, cel wychowawczy osiągnięty. Mamusia ma dziecko zadowolone, uśmiechnięte, zapewniające, że wszystko jest dobrze. Tylko czy na pewno? Takie połykanie emocji może potrwać kilka wieku nastoletnim zamiatane pod dywan emocje dadzą o sobie znać bardzo brutalnie. Z niewiadomej przyczyny miła i spokojna 16-latka, dobra uczennica, tnie sobie rękę. Wszyscy są naprawdę zaskoczeni. Ta dziewczyna również. Ona kompletnie nie ma kontaktu ze swoimi emocjami. Nie wie, co się z nią dzieje. Nikt nie sięga wtedy do źródła tych emocji, winą obarcza się trudny nastoletni To naprawdę może zabrnąć tak daleko- to jeden ze scenariuszy. Drugi wyglądałby tak, że ataki złości się nasilą.„Dziecko rozumuje tak: acha, skoro mama robi mi na złość (daje karę), chociaż (w mojej ocenie), nie ma powodu, to ja jej teraz pokażę! Z tego mogą być problemy z zachowaniem w szkole. Przekonanie, że trzeba się buntować przeciwko dorosłym i lekceważyć ich nakazy. To prowadzi na drogę okłamywania, nie mówienia całej prawdy.”Koniec czarnych (chociaż prawdziwych) scenariuszy. Przechodzimy do działania. Pamiętajcie, że nawet kropla drąży skałę. Mała zmiana na początku powoduje duże efekty za kilka Jak wyciszyć dziecko? Odpowiedź brzmi „poprzez zabawę”!Oczywiście możemy nauczyć dziecko radzenia sobie z emocjami poprzez zabawę. To rozwiązanie jest bardzo dobre ze względu na swoją prostotę. Wciąż powtarzam, że dzieci to istoty emocjonalne posługujące się językiem posunięciem jest wykorzystanie tego faktu! 🙂Ta zabawa pomoże dziecku w nazywaniu i rozpoznawaniu emocji. Dobrze jest nazwać emocje po imieniu. Antoś może być zadowolony, szczęśliwy, ale też może (i ma prawo!) być smutny, zły na mamę, obrażony, zdenerwowany, wściekły. Może mu być przykro, może płakać, może się kilka białych papierowych białych talerzyków. Na każdym z nich narysuj jedną minę. Przypomnij sobie po prostu, jak dziecko się ostatnio zachowywało i narysuj to: (zapłakany, zawstydzony, zdenerwowany, wściekły, smutny, radosny, niezadowolony, uśmiechnięty od ucha do ucha, …). Zabawa polega na tym, że rodzic mówi nazwę emocji, a dziecko odnajduje ją na wariant to zabawa w teatr emocji: losujemy talerzyk a dziecko musi zrobić taka minę, jaka jest narysowana na talerzyku. Ma odegrać zadaną emocję jak aktor. Można też zamienić się rolami. Mama czy tata odgrywają wylosowane emocje. Zabawa jest doskonała, zwłaszcza jak dodamy do tego narrację sytuacji:niezadowolony – znowu mama kazała mi wstawać, a ja bym sobie jeszcze pospał albowściekły – wczoraj byłem wściekły, jak mama kazała mi kończyć zabawę, bo mieliśmy jechać do babci, a ja nie chciałem. Odegrajcie to. Z uśmiechem i akceptacją. Trzeba tę wściekłość zauważyć, nazwać, zaakceptować i zwyczajnie przyjąć do doświadczeń rodzinnych. Każdy przecież może być wściekły. To właśnie jest oswajanie negatywnych emocji. Nie tłumaczcie dziecku na siłę, nie wypytujcie, nie udzielajcie rad. Po prostu się dziecku szalik na oczach. Pozwól mu dotykać twojej twarzy. Zrób uśmiechniętą minę i powiedz: „teraz jestem uśmiechnięta”. Zrób smutną minę i powiedz: „teraz jestem smutna”.Potem zrób jedną z dwóch min i poproś dziecko, aby rozpoznało za pomocą dotyku, jaka to mina. Gdy już opanuje dwie podstawowe miny, możecie przejść do kolejnych. Oczywiście dziecku będzie miło, jak zgodzisz się zawiązać sobie szalik i odgadywać miny min można też dodawać dźwięki. Będzie się działo…Znajdź i wytnij z kolorowych gazet zdjęcia ludzi z różnymi minami. Mogą to być np. piłkarze po wygraniu i po przegraniu meczu. Możesz też wykorzystać rysunki postaci z bajek z wyrazistymi minami. Ułóż te wycinanki tak, by strona z miną była niewidoczna. Dziecko losuje wycinankę, nazywa minę i próbuje opowiedzieć, co się mogło przydarzyć bramkarzowi, że jest taki fantazję i wyobraźnię. Uczysz dziecko, że negatywne emocje są normalne i wszyscy je zabawy są z innej grupy. Ponieważ emocje mieszczą się nie tylko w głowie ale również w ciele, to oprócz nazwania emocji i pokazania jej na twarzy, warto zaangażować też ciało. Dzięki temu dziecko będzie umiało poradzić sobie z napięciem fizycznym, które towarzyszy emocjom negatywnym i uwolnić to napięcie z jest taka: rybak złowił bardzo dużą rybę. Musi teraz wyciągnąć ją na brzeg, ale ryba jest wielka. Ciężko mu idzie. Ciągnie sieci z całej siły. Ciekawe, czy mu się uda?Weź długi szalik, załóż dziecku w pasie i chwyć za końce. Dziecko jest rybą i ciągnie do wody a ty jesteś rybakiem i ciągniesz sieć. Pozwól, żeby ryba się oddaliła, przyciągnij rybę blisko, poluzuj, pociągnij. Przemieść się w lewo, w prawo, baw się . Dziecko musi stawiać opór, poczuć swoją siłę, zasapać się, zmęczyć, poczuć swoje ciało, upaść, wstać, wariant: dziecko robi wdech, wtedy luzujesz, wydech kładzie się na lewym boku. Ty próbujesz odwrócić je na plecy. Dziecko stawia opór. Próbujesz więc przewrócić je na brzuch. Dziecko nie daje się przewrócić. Potem kładzie się na prawym boku. I znowu to samo. Drugi wariant: dziecko kładzie się na plecach. Wyprostowane ręce przenosi za głowę najdalej jak się da. Próbuje podnieść ręce do góry (najlepiej na wydechu), a Ty stawiasz opór naciskając na jego ręce. To samo z nogami. Dziecko usiłuje podnieść do góry wyprostowane nogi, a Ty stawiasz opór. Świetna zabawa!Ty jesteś oficerem, a dziecko żołnierzem. Na Twoją komendę dziecko robi to, co mu każesz. Wydajesz rozkazy tonem żołnierskim. Krótko, głośno, po wojskowemu. Rozkaz nie podlega dyskusji. Twoje komendy to np.: Szeregowy padnij, powstań, podskocz, padnij, czołgaj się, powstań, trzy podskoki- raz, dwa trzy, dwa przysiady – raz, dwa itp. Może Cię to zdziwić, dzieciaki to uwielbiają!Na zakończenie tych łobuzerskich zabaw zrób dziecku miły masażyk. Weź dłonie dziecka i delikatnie je masuj – naciskaj, głaszcz, opukuj, kołysz, potrząsaj. Pomasuj głowę dziecka delikatnymi kolistymi ruchami. Pomasuj plecy dziecka delikatnie je drapiąc albo opukując palcami, głaszcząc, naciskając. To ma być dla dziecka przyjemne. I dla Ciebie wyciszyć dziecko? Powyżej przedstawiłam Ci aż 7 różnych zabaw, które są odpowiedzią na to pytanie. Jeśli jednak Twoje dziecko nie radzi sobie z nimi i stosuje przemoc lub agresję, to nie lekceważ problemu i sięgnij po pomoc. Czasem rodzice uważają, że to „słodkie”, gdy 4-latek bije albo szczypie mamę. Mówią „ale to przecież nie boli, on jest taki malutki”…, ale to nie jest, ani słodkie, ani niewinne. Jeśli dziecko w ten sposób radzi sobie z emocjami, to znaczy, że sobie z nimi nie radzi, a w takiej sytuacji Naszym zadaniem -Nas Rodziców- jest mu pomóc, I w takiej sytuacji możesz albo eksperymentować albo sięgnąć po wiedzę Kurczyńskadoradca rodzicielski, terapeuta

Napady agresji u dzieci Agresja u dzieci to poważny problem, którego nie powinno się bagatelizować. Nie zakładajmy, że agresywne dziecko „po prostu tak ma” i „wyrośnie z tego”. Agresja u przedszkolaka to trudność i dla dziecka, i dla jego otoczenia. Co robią agresywne dzieci? Uderzają innych, szczypią, szarpią, popychają, gryzą, drapią. Niekiedy rzucają przedmiotami, niszczą zabawki lub prace plastyczne swoje i innych dzieci. Mogą pojawiać się także zachowania autoagresywne, jak uderzanie głową lub inną częścią ciała o ścianę, szczypanie się, drapanie. Starsze dzieci w napadzie agresji mogą krzyczeć i używać wulgarnych lub obraźliwych słów. Trudności może sprawiać rozpoznanie biernej agresji u dziecka. Objawy to np. moczenie się w bieliznę po skorzystaniu z toalety, bałaganienie, ignorowanie próśb, ociąganie się, opór, zwlekanie, marnowanie czasu, upór. Ważne, aby nie mylić agresji ze „zwykłą” złością, niezadowoleniem, a nawet histerią, jaka może pojawiać się po odmowie np. zakupu zabawki. Nie zapominajmy jednak, że agresywne czy autoagresywne zachowania u dzieci będą narastać, jeśli w porę nie zostanie wdrożone właściwe postępowanie. Niekiedy może pojawić się konieczność terapii albo farmakoterapii, w zależności od powodów zachowań agresywnych. Przyczyny złości i agresji u dzieci mogą być złożone. Ważne jest dotarcie do źródeł i znalezienie bodźca, który wyzwala napady agresji, aby poradzić sobie z problemem. – Warto pamiętać, że agresywne dziecko w ten sposób woła o pomoc i uwagę, ponieważ nie radzi sobie z emocjami i ma niezaspokojone potrzeby. Niezbędna jest wielka cierpliwość i spokój. Nie wolno krzyczeć na dziecko. Nie wolno nakazać mu tłumienia emocji, ponieważ te emocje prędzej czy później eksplodują. Najskuteczniejsze, moim zdaniem, są najprostsze rozwiązania, czyli po prostu bycie z dzieckiem, ofiarowanie siebie, swojej uwagi, czasu i wspólna aktywność oraz ruch na powietrzu – wymienia Anna Jankowska, opiekunka dziecięca. Skąd się bierze nadmierna agresja u dzieci? Rodzice często pytają, skąd bierze się agresja, co ją powoduje? Przecież nikt z nas nie chce wychować agresywnego dziecka. Chcemy w przedszkolach zbierać pochwały, a nie uwagi. A jednak nie zawsze wszystko idzie zgodnie z planem. Jakie są przyczyny agresji u dzieci? organiczne – niedojrzały układ nerwowy; emocjonalne – nieradzenie sobie z negatywnymi emocjami: złością, lękiem, frustracją, smutkiem; lęki, nieśmiałość, poczucie zagubienia, brak poczucia bezpieczeństwa; trudności w relacjach; chęć zwrócenia na siebie uwagi i nieświadomość, że zachowania są odbierane jako agresywne; zaburzenia emocjonalne lub całościowe zaburzenia rozwoju, np. ADHD, spektrum autyzmu; choroby organiczne, np. zaburzenia hormonalne, nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego; negatywne wzorce wyniesione z domu lub ze środowiska; zimne relacje między rodzicami (agresja może pojawić się u dzieci z domów, w których nie ma kłótni czy przemocy, ale niewłaściwe relacje); trudne doświadczenia we wczesnym dzieciństwie; zaniedbanie emocjonalne przez rodziców, poczucie odrzucenia, poczucie zagrożenia w domu; wyuczone zachowania agresywne, np. dziecko wie, że w ten sposób wymusi otrzymanie zabawki; błędy wychowawcze; nadmiar bodźców, np. oglądanie nieodpowiednich treści w telewizji lub w telefonie; niewłaściwa dieta, nieodpowiednia suplementacja, niedobory witamin lub minerałów; zmęczenie lub głód (nie zawsze dziecko to sobie uświadamia); niezaspokojenie potrzeb. Jak rozpoznać, że dziecko jest agresywne? Pamiętajmy, że wszyscy odczuwamy negatywne emocje. Są sytuacje, w których czujemy się źle. Jednak ważne, by nie tłumić emocji, ale wyrażać je we właściwy sposób. Dorosłe osoby z reguły umieją panować nad emocjami adekwatnie do sytuacji. Dzieci natomiast muszą się nauczyć rozpoznawania własnych emocji. Napad agresji może być powodowany kumulacją emocji i wrażeń. Warto podjąć współpracę z lekarzem, pedagogiem i psychologiem, jeśli zauważymy powtarzające się epizody furii, napaści na innych lub próby uszkadzania własnego ciała przez dziecko. Nie bagatelizujmy również sygnałów płynących z przedszkola, żłobka czy towarzystwa na placu zabaw. Specjaliści podpowiedzą, jak radzić sobie z agresją u dziecka i jakie są jej przyczyny. Co zrobić, jeśli dziecko staje się agresywne? Jeśli zauważymy zachowania agresywne u dziecka, to znak, że czas odwiedzić specjalistę. Agresja to poważny problem emocjonalny. Agresję u dzieci w wieku przedszkolnym warto traktować jak chorobę. Oznacza to, że trzeba mieć świadomość, że nieleczona i niehamowana nie przejdzie, ale będzie narastać. Gdzie szukać pomocy w przypadku agresji u dziecka? Warto zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który może wskazać organiczne przyczyny zachowań agresywnych, zlecić dodatkowe badania. Pomocna będzie również wizyta w lokalnej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, gdzie dziecko może liczyć na diagnostykę, a także skierowanie na odpowiednie zajęcia terapeutyczne, np. trening umiejętności społecznych (TUS). Jak radzić sobie z agresją u dzieci? Przede wszystkim nie walczyć, czyli nie odpowiadać agresją na agresję. Nadpobudliwość i agresja u dzieci często ma podłoże w nadmiarze bodźców. Warto wyeliminować oglądanie telewizji czy korzystanie z telefonu/tabletu. Zastępując media aktywnością fizyczną na świeżym powietrzu możemy pomóc dziecku w poprawie nastroju i rozładowaniu negatywnych emocji. Bardzo pomocna bywa zmiana diety. Nadpobudliwość i agresja u dzieci mogą pojawiać się przy nadmiernym spożyciu cukru (który ma również negatywny wpływ na zdrowie dzieci, sprzyja nadwadze, otyłości, cukrzycy). Słodycze niektórym dorosłym wydają się sposobem na poprawę nastroju – to złudne i może powodować tycie i zaburzenia odżywania. U dzieci słodycze i wahania poziomu cukru we krwi mogą powodować agresję. Szukać przyczyn agresji. Jeśli agresja pojawia się po odebraniu telefonu przez rodzica, może to świadczyć o chęci zwrócenia na siebie uwagi. Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa, uwagi rodzica może zmniejszyć agresję u dziecka. Nie eksperymentuj na własną rękę z polecanymi na forach „uspokajającymi kropelkami”. Bez dotarcia do przyczyn agresji nie pomożemy dziecku. Faszerując je środkami uspokajającymi, możemy zaszkodzić zamiast pomóc (wyjątek stanowią uzasadnione sytuacje wymagające farmakoterapii). Co zrobić, jeśli to nie nasze dziecko jest agresywne? Jak reagować na agresję innych dzieci? Jeśli do agresywnego zachowania dochodzi w naszej obecności, powinniśmy być stanowczy i spokojni. Zapewnijmy bezpieczeństwo swojemu dziecku i innym dzieciom, które mogą być ofiarami napaści. Wyraźnie przekażmy agresywnemu dziecku, że nie może innych bić, szarpać, krzywdzić. Reaguj również, widząc agresywne zachowania dzieci wobec zwierząt. Gdzie zgłosić agresję u dziecka? Poinformuj personel w przedszkolu o problemie agresji u podopiecznego. Dyrekcja wraz z nauczycielami powinni podjąć odpowiednie działania i współpracę z rodzicem agresywnego dziecka. Niekiedy niezbędne okazuje się zawiadomienie lokalnego ośrodka pomocy społecznej, który może przydzielić rodzinie asystenta. W skrajnych przypadkach sprawy agresywnych dzieci mogą trafić do sądu rodzinnego. Jeśli dziecko wykazuje zachowania agresywne, może być relegowane z placówki i skierowane na indywidualne nauczanie.

Dziecko Uczeń Agresywne dziecko w szkole: co robić? Twoje dziecko nie chce chodzić do szkoły, a Ty masz wrażenie, że ono czegoś się tam boi? A może „czegoś” należy zmienić na „kogoś”? Agresja w szkole jest bardzo częstym zjawiskiem, które jak najszybciej należy eliminować. Lecz co robić w skrajnych przypadkach, kiedy agresywne dziecko w szkole doprowadza Twoją pociechę do lęku i depresji? Agresja u dzieci Agresja wśród dzieci wystąpić może z różnych przyczyn. Bardzo często wpływ na to ma środowisko, w którym dziecko na co dzień przebywa. Im jest młodsze, tym bardziej prawdopodobne jest, że agresywnych zachowań może się ono uczyć w obrębie rodziny. Wraz z dorastaniem, przychodzi okres buntu przeciwko rodzicom, a większość wzorców dziecko bierze z zachowania grupy rówieśniczej, z którą pozostaje w bliskich kontaktach. Często już w przedszkolu można zaobserwować u dzieci zachowania agresywne, lecz najczęściej wynikają one z tzw. okresu buntu. Małe dzieci, mniej więcej do 4 roku życia przechodzą taki okres, w którym testują granice wytrzymałości rodziców i swojego zachowania. To naturalny proces poznawczy, który pozwala zaadaptować się dziecku w rodzinie, wśród innych przedszkolaków czy w miejscach publicznych. Taki specyficzny instynkt przetrwania to nauka dla każdego malucha, ale także trening cierpliwości, stanowczości i miłości dla rodziców. Agresja w szkole Agresywne zachowania u dzieci są dostrzegalne również w obrębie murów szkolnych. Nieustanna rywalizacja, presja ze strony rówieśników do określonych zachowań oraz brawura prowadzą do sytuacji, które mogą być niebezpieczne dla innych dzieci. Niestety, wiele młodych osób jest aż tak podatna na wpływ swojej grupy społecznej, że robi pewne rzeczy automatycznie, nie zastanawiając się nad konsekwencjami. Drugą, jakże istotną sprawą, są zachowania obserwowane w domu rodzinnym. Jeśli dziecko nie doświadcza miłości, a wręcz przeciwnie - przemocy fizycznej bądź psychicznej, może powielać takie zachowania w stosunku do rówieśników. Poczucie bycia słabszym w warunkach domowych, będzie przekształcać się w siłę i wyższość wśród grupy. Ma to bardzo negatywny wpływ na inne dzieci, tym bardziej gdy takie ataki agresji zaczynają być naprawdę bardzo poważne. Gdzie zgłosić agresywne dziecko w szkole? Jeśli Twoje dziecko zachowuje się nieco inaczej niż zwykle, nie chce chodzić do szkoły lub robi to niechętnie: porozmawiaj z nim szczerze. Być może w jego szkole lub klasie jest osoba, której po prostu się boi. Być może jest wyśmiewane czy poniżane i nie może polegać ani na kolegach, ani na nauczycielach. Może agresor robi to wtedy, kiedy nikt nie widzi. Kiedy Twoje dziecko zacznie dziwnie się zachowywać, sprawdzaj czy nie ma śladów przemocy fizycznej, zorientuj się w jego zeszytach, czy nie znajdują się tam prześmiewcze liściki lub rysunki. Jeśli zauważysz coś niepokojącego, porozmawiaj ze swoją pociechą. Może jednak okazać się, że dziecko nie będzie chciało powiedzieć nic, ale problem będzie narastał. Dlatego w takich okolicznościach należy jak najszybciej działać. Zatem gdzie zgłosić agresywne dziecko w szkole? Przede wszystkim zacznij od wychowawcy. Zapytaj dyskretnie, czy któryś uczeń w klasie lub w szkole nie przejawia agresywnych zachowań. Być w może ten problem funkcjonuje w szkole już od dłuższego czasu i nauczyciele zdążyli zauważyć, kto w grupie jest prowodyrem agresji. Być może zwyczajna rozmowa doprowadzi do uspokojenia sytuacji. Może być też tak, że żadne sposoby nie odniosą skutku. Należy wtedy porozmawiać z rodzicami takiego dziecka. Najpierw wychowawca, a jeśli to nie pomoże, dyrektor lub nauczyciel. Jednak w skrajnych przypadkach nie wystarczy nawet pomoc psychologa szkolnego. Bardzo często rodzice agresywnego dziecka nie widzą problemu twierdząc, że ich potomek w domu zachowuje się nienagannie i nie ma możliwości, aby w szkole było inaczej. Rzeczywistość jest zazwyczaj zupełnie inna. W szkole dziecko przejawiające agresję ma wokół siebie rówieśników mniej odpornych psychicznie, słabszych i młodszych, na których może stosować swoje metody manipulacji i agresję. Opinia o uczniu Jeśli prowodyr agresywnych zachowań zostanie w szkole zidentyfikowany, bardzo ważna będzie też reakcja innych dzieci. Jeśli to dotyczy więcej niż jednego dziecka, problem jest większy niż mogło się wydawać. Być może o wiele więcej dzieci boi się chodzić do szkoły przez tego ucznia bądź uczennicę. Po wnikliwych rozmowach z każdą ze stron, powinna zostać sporządzona opinia o uczniu, który zastrasza inne dzieci, oczywiście przy współpracy z wykwalifikowanym ośrodkiem psychologicznym. Wnikliwe rozpoznanie problemu może pomóc w terapii takiego dziecka i zresocjalizowaniu go, aby przestało być zagrożeniem dla innych rówieśników. Bardzo ważna jest jednak współpraca szkoły i rodziców z ośrodkiem terapeutycznym, ponieważ dużą część pracy dziecko będzie musiało wykonywać przede wszystkim w szkole i w domu. Dlatego wsparcie najbliższych i wyrozumiałość jest kluczowa w procesie terapeutycznym. A co zrobić, gdy nawet terapia nie pomaga, a dzieci dalej się boją? Podanie o przeniesienie do innej klasy? Nic tu nie pomoże podanie o przeniesienie do innej klasy czy szkoły, napisane przez rodziców innych dzieci czy wychowawcę. Problem nie zniknie, tylko skupi się na kolejnych dzieciach, które mogą doświadczać przez takiego agresywnego ucznia prawdziwej traumy. Więc jeśli żadne metody przeciwdziałania agresji nie są skuteczne w przypadku tego dziecka, sprawę należy postawić jasno. Korzystanie z półśrodków w takim przypadku nie przyniesie rezultatu, bo jeśli dotychczas nie udało się nic zrobić to znaczy, że problem jest naprawdę duży i poważny. Dlatego nie można zostawiać rodziców tego dziecka oraz rodziców innych dzieci na pastwę losu i czekać, aż wydarzy się tragedia. Należy jak najszybciej załatwić tę sprawę w sądzie rodzinnym, który może takiego ucznia przenieść do szkoły specjalnej, w której tok nauczania i wychowawcy będą dostosowani do jego zachowania i potrzeb. Sąd rodzinny może także skierować dziecko na przymusową terapię lub objąć rodzinę dodatkową pomocą specjalnego opiekuna. Warto zaznaczyć, że dyrektor nie może sam skreślić ucznia z listy, ponieważ w Polsce istnieje obowiązek szkolny, nakazujący uczęszczanie na zajęcia do 18. roku życia. Oprócz sądu rodzinnego o sprawie powinien być poinformowany kurator oświaty, który może podjąć odpowiednie kroki. Wszystkie te sprawy należą do obowiązku dyrektora szkoły i zazwyczaj są rozpatrywane przez wyższe organy w trybie pilnym, aby dbać o bezpieczeństwo uczniów i ich rodziców. Zobacz także

Dzieci nie zawsze są grzeczne – truizm, oczywiście. Kiedy jednak ta niegrzeczność mieści się w normie, a kiedy jest powodem do niepokoju? Czy to jeszcze złość, czy już agresja? I Dlaczego dziecko jest agresywne? To tylko kilka kwestii, które niepokoją rodziców. Wspólnie spróbujemy odkryć przyczynę takich zachowań, i odpowiedzieć na pytanie, kiedy stają się problemem. Złość a agresja – jaka jest różnica? Złość jest emocją, którą zna każdy i odczuwamy ją już od najmłodszych lat. Jest naturalna, zakorzeniona w psychice, tak samo jak lęk, gniew, smutek, czy też – z drugiej strony – radość. Złość jest naturalnym uczuciem, do którego każda osoba ma prawo i wcale nie jest to uczucie negatywne, o ile potrafimy sobie z nim radzić i mamy wpływ na to, co robimy. Odpowiednio ukierunkowana złość szybko mija, jednak jeżeli nie potrafimy sobie z nią radzić, złość może przerodzić się w agresję. A to już nie jest pożądany stan. Złoszczenie się powinno być związane z umiejętnością rozładowywania negatywnych emocji bez szkody dla otoczenia. Rolą rodziców jest nauka dzieci takiego rozładowywania i kontroli uczuć. Agresja u dziecka może być jednym ze sposobów wyrażania złości i frustracji. Ma przejaw fizyczny lub słowny i polega na wyrządzeniu komuś lub czemuś, czasami również samemu sobie, krzywdy, bólu lub straty. Agresja i złość u dziecka może przybierać różne formy. Czym może być i jak ujawnia się agresja dziecka? Zachowania i reakcje są zależne od wielu czynników i dla każdego mogą wyglądać inaczej. Agresja u rocznego dziecka będzie objawiała się odmiennie niż u dziecka w wieku przedszkolnym, a u nastolatka jeszcze inaczej. Ważne jest, by opanować impulsywne dziecko jak najwcześniej, już w momencie zauważenia pierwszych niepokojących objawów, ponieważ negatywne emocje będą z czasem się nasilać. Niepokojące zachowania u malucha to na przykład gryzienie, kopanie, bicie, krzyczenie, szarpanie, napady furii. U rocznego czy półtorarocznego dziecka takie zachowania mogą być normalne i nie muszą mieć związku z prawdziwą agresją. Malec uczy się dopiero emocji i nie ze wszystkimi potrafi sobie poradzić. Niemniej jednak, jeżeli zauważasz niepokojące objawy, warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym, który wskaże ewentualne ścieżki i możliwości jak wyciszyć agresywne dziecko. W wieku przedszkolnym dzieci stosują już zupełnie inne metody, takie jak: bicie i kopanie, krzyki, przeklinanie, przezywanie, niszczenie przedmiotów, obmawianie, buntowanie się itp. Zachowania te mogą być skierowane w stronę innych dzieci, opiekunów, ale też rodziców czy rodzeństwa. Im starsze dziecko, tym zachowania agresywne (i autoagresywne) będą poważniejsze, w skrajnych przypadkach dochodzi do przemocy i przestępstw. Każde zachowanie ma swoje przyczyny, dlatego najważniejszym krokiem jest odkrycie skąd się bierze agresja u dziecka. Najważniejsze zachowania, które powinny wzbudzić niepokój u rodziców to: agresja dziecka wobec matki i innych członków rodziny, bicie i wywoływanie bójek, reagowanie złością na uwagi i odmowy, używanie wulgaryzmów, kłótnie, groźby, przezywanie, zachowania autoagresywne. Dlaczego dziecko jest agresywne? Złość może brać się z różnych przyczyn, a poznanie ich jest kluczowe, by wyciszyć agresywne dziecko i nauczyć je radzić sobie z emocjami. Najczęstsze przyczyny to: Reakcja na frustrację i emocje, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić; Oziębłość uczuciowa rodziców, brak bezpieczeństwa ze strony rodziców; Konflikty, które przeradzają się w agresję domową; Reakcja obronna na zagrożenie psychiczne lub fizyczne; Problemy w przedszkolu i szkole; Konsekwencja negatywnych przeżyć we wczesnym dzieciństwie i błędów wychowawczych; Poczucie zagrożenia zwłaszcza w domu; Reakcja wyuczona na podstawie obserwacji i naśladowania innych; Niskie poczucie własnej wartości; Nowe, stresujące sytuacje, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić i nie ma wsparcia; Choroby i traumatyczne wydarzenia. Agresja u dziecka nie zawsze ma jasne podłoże wynikające z negatywnych przeżyć w domu, przedszkolu, szkole lub otoczeniu. Bierze się z frustracji, której przyczyną może być brak poczucia uznania, brak kontaktów z rówieśnikami, niespełniona potrzeba samodzielności, czy niesprawiedliwe oceny. Długotrwała frustracja przeradza się w gniew, a ten w agresję. Agresja u dziecka – co robić? Istnieje wiele metod pracy z agresywnym dzieckiem, a ich skuteczność zależy od zaangażowania rodziny. Z całą pewnością NIE WOLNO reagować agresją na agresję, ponieważ to tylko pogorszy sytuację. Trzeba nauczyć podopiecznego rozpoznawać emocje i je ujarzmiać oraz kierunkować złość. Jeżeli dziecko jest agresywne i jako rodzice nie potraficie sobie z nim poradzić, polecana jest wizyta u psychologa dziecięcego w Centrum Psychiatrii i Psychoterapii SUPER-ego we Wrocławiu. Taka pomoc dostępna jest dla dzieci w każdym wieku, zapewniamy też możliwość terapii rodzin, podczas której skupiamy się na pracy ze wszystkimi członkami rodziny.

WSTĘP Rodzina jest najstarszą i podstawową komórką społeczną. Człowiek już od pierwszych chwil swego życia ulega wpływom wychowawczym, które pozostawiają w psychice trwały ślad. Wychowanie rodzinne ma na celu ukształtowanie człowieka, przygotowanie go w przyszłości do pełnienia określonych ról społecznych, zaszczepienia ideałów oraz poczucie własnej wartości. To rodzice kształtują u dzieci właściwy stosunek do siebie i do innych ludzi. Jednakże z powodu wielu trudności spada autorytet rodziców i w coraz większym stopniu rodzice tracą wpływ wychowawczy na dzieci i młodzież. Wraz z okresem dorastania pojawia się także konflikt pokoleń. Przyczyny konfliktów bywają różne postępowanie rodziców,Brak miłości do dzieci,Brak posłuszeństwa ze strony młodzieży w stosunku do starszych,Złe, niewłaściwe korzystanie z wolności,Odmienne spojrzenia na tradycję (starsi chcą utrzymać to, co sprawdzone, młodzi odrzucają to, co dawne).Spory międzypokoleniowe są czymś naturalnym i pojawiają się niemalże w każdym domu. Młodzi ludzie coraz częściej się buntują. Jednakże, jeśli istnieje nić porozumienia między rodzicem a dzieckiem nie ma powodu do niepokoju. W przypadku, jeśli konflikt ten się nasila, dzieci uciekają z domu, popadając w sidła nałogu, narkotyków, bądź wchodzą na krętą drogę przestępstw. Szukając zrozumienia i dowartościowania często jest to ucieczka w różne nowe ideologie, sekty, które dławią indywidualność i wolną wolę człowieka, niszcząc jego umysł i ciało, czyniąc zło zniewalają ludzi i odrywają ich od zdrowych korzeni normalnego życia. Jednakże najczęstszym przejawem konfliktów międzypokoleniowych oraz konfliktów w swojej grupie rówieśniczej jest agresja i I PRZEMOC WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻYAgresja - to działanie ludzkie, stanowiące zagrożenie bądź powodujące szkody fizyczne lub psychiczne u innych osób np. wywołujące ból, cierpienie, destrukcję, prowadzące do utraty cenionych wartości. Agresja i przemoc w świecie dzieci i młodzieży, jako zjawisko społeczne przyjmuje różną postać i ma wielorakie uwarunkowania. Nie ma prostej odpowiedzi na pytanie skąd u dzieci i młodzieży tyle agresji, brutalności i znieczulicy. Kiedyś najbardziej brutalnych zachowań dopuszczały się osoby z marginesu, teraz są one popełniane także przez młodzież z tzw. dobrych środowisk. Arsenał czynników tworzących klimat sprzyjający agresji jest bardzo bogaty. Agresywne zachowanie to nie tylko morderstwo, rozbój, napad, bójka, czy gwałt, ale także atak, groźba, szantaż, czy też wulgarne słowo lub kilku lat narasta w polskich szkołach problem przemocy dzieci starszych i silniejszych wobec młodszych i słabszych. Z sytuacją przemocy mamy do czynienia wtedy, gdy osoba słabsza (ofiara) wystawiona jest na dłuższy czas na negatywne działanie osoby lub grupy osób silniejszych (agresorów). Te negatywne oddziaływanie to dokuczanie, bicie, przezywanie, wyszydzanie, zabieranie pieniędzy i przedmiotów, niszczenie rzeczy. Są to bezpośrednie akty przemocy. Istnieje także przemoc pośrednia. Należą do nich oszczerstwa i intrygi. Ofiary przeżywają głębokie uczucie poniżenia i upokorzenia, strachu, wstydu i ułatwiające rozpoznanie ofiary przemocy to:Ofiara jest często obiektem przezywania, dokuczania, nosi brzydkie przezwisko, jest wyśmiewana,Inni wydają jej rozkazy, wysługują się nią, zachowuje się jak osoba podporządkowana,Agresorzy urządzają sobie zabawy jej kosztem,Jest potrącana, popychana, nie może się bronić,Często płacze,Pieniądze i wartościowe przedmioty będące własnością ofiary są jej odbierane lub niszczone,Ofiara jest izolowana, nie ma kolegów, ma trudności w znalezieniu swoich przyjaciół,Ma trudności w wypowiadaniu się w klasie,Pogarsza się w ułatwiające rozpoznanie agresora, czyli osoby dopuszczającej się przemocy to:Sprawca jest silny fizycznie,Ma silną potrzebę dominacji i podporządkowywania sobie innych, straszy i zagraża słabszym,Agresor łatwo wpada w złość, jest impulsywny i buntowniczy,Nie pomaga i nie współczuje słabszym, spostrzegany jako "twardziel",Często wchodzący w "złe towarzystwo", kradnie, pije alkohol,Agresor uzyskuje popularność wśród rówieśników,Agresor osiąga niskie wyniki w na psychikę ucznia wywierają koledzy, klimat panujący w domu, w szkole a przede wszystkim środowisko pozaszkolne. Na intelekt ucznia, jego światopogląd i postawy moralne oddziałują informacje przekazywane przez masmedia, które kształtują bogatszy, ale niejednolity obraz otoczenia u współczesnych dzieci. Nie bez znaczenia są również wzorce zachowania się rodziców. Atmosfera awantur, alkoholizmu, stosowanie środków przemocy fizycznej przez rodziców są najczęstszym powodem niezrównoważenia emocjonalnego. Negatywna emocjonalnie postawa rodzica charakteryzująca się brakiem ciepła, zwiększa ryzyko, że dziecko stanie się agresywne i wrogie wobec innych. Próby okiełznania tego ucznia przez nauczyciela przy pomocy ostrzejszych środków nie udają się, a surowsze postępowanie nauczyciela wywołuje postawę obronną przejawiającą się agresją. Podstawową zasadą wychowawczą przeciwko agresji jest nie wzmacnianie jej. Najskuteczniejszą próbą przeciwdziałania temu zjawisku jest kształtowanie prawidłowych postaw społecznych. Wszyscy jesteśmy upoważnieni do zapobiegania takim zachowaniom. Propagowanie wzorów prospołecznych w szkole i w domu oraz w mediach (telewizja, radio, prasa) bardzo silnie może oddziaływać na emocjonalną stronę osobowości dziecka. Dzieci i młodzież, która nie ma szansy na sprawdzenie się w społecznie wartościowych działaniach i która nie może osiągnąć sukcesów ani niczym zaimponować, przyjmuje postawę, że "lepiej być kimś złym, niż nikim" szczególnie wtedy, gdy "bycie złym łączy się z podziwem u podobnych sobie".METODY PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCYProblemu agresji wśród dzieci i młodzieży nie można przemilczać i nie zauważać. Należy podejmować różne działania, mające na celu przeciwdziałanie temu zjawisku. Zarówno w domu, jak i w szkole dzieci i młodzież powinni trenować i nabywać umiejętności radzenia sobie z własną złością, uczenia się pokory i cierpliwości wobec innych. Należy uczyć się kontrolować własne emocje, uczucie strachu i stresu, należy natomiast uczyć wrażliwości i cierpliwości oraz niesienia pomocy innym. Aby dziecko nauczyło się kontrolować agresywne impulsy i było pogodne należy przestrzegać poniższych zasad:Chwalić dziecko za każdy postęp. Należy docenić wysiłek i zaangażowanie niezależnie od efektu końcowego wykonanego jasno przywileje i obowiązki dziecka (prace domowe, nauka, rozwijanie zainteresowań). Być miękkim wobec dziecka, ale twardym wobec dziecko nauką, nie zawstydzać z powodu słabych ocen. Rodzice powinni wykazywać pozytywny stosunek wobec nauczycieli oraz respektować proponowane przez nich zalecenia i rozmowy w szkole i w domu dotyczące tolerancji na tematy sztuki życia, sprawności fizycznej, zdrowia, świata duchowego oraz wartości moralnych i religijnych przykład nieagresywnego zachowania, być spokojnym, cierpliwym i dzieci porozumiewania się bez bicia i dzieci i młodzież różnych sposobów umożliwiających obniżenie poziomu gniewu np. głębokie oddychanie, liczenie od tyłu, wyobrażanie sobie jakiejś spokojnej powinni kontrolować oglądane przez dzieci programy telewizyjne, filmy, gry komputerowe, ze względu na ogromną ilość pojawiających się w nich elementów brutalności, przemocy i z kierunków działań profilaktycznych jest przygotowanie uczniów na możliwość kontaktu z przemocą. Należy uczyć dziecko nawiązywać więzy koleżeńskie, uświadamiać konieczność reagowania na wszystkie akty przemocy i agresji. Uświadomić granicę między donoszeniem i skarżeniem, a informowaniem o tym, że komuś dzieje się krzywda i należy mu pomóc. Nauczyć dziecko rozwiązywać konflikty, nauczyć umiejętności skutecznego odmawiania robienia rzeczy złych np. odmawianie zapalenia papierosa, odmawianie wypicia alkoholu, odmówienie udziału w przejawach wandalizmu itp. ROLA SZKOŁY W ZWALCZANIU AGRESJI WŚRÓD UCZNIÓWSzkoła ma wiele możliwości, by zapobiec antyspołecznym formom zachowania uczniów. Przeciwdziałanie agresji w szkole wymaga dużego zaangażowania nauczycieli, uczniów i szkolne powinny być organizowane również z obecnością współpracę z być zapewniony nadzór pedagogiczny na wzbogacić program szkolny o treści mające na celu naukę kontroli własnych emocji, umiejętności przezwyciężania napięć i zajęć pozalekcyjnych np. gry indywidualne i zespołowe powinien być wzorem i modelem nieagresywnego to zachowanie zmierzające do wyładowania niezadowolenia, gniewu czy złości na osobach lub rzeczach. Gotowość do reagowania agresją jest indywidualnie zależna od osobowości jednostki i zmienia się wraz z rozwojem dziecka i sytuacjami, w których się ono znajduje. Świadome przezwyciężanie agresji i wybuchów złości środkami pedagogicznymi jest konieczne i powinno polegać na nabyciu umiejętności panowania nad swoimi agresywnymi impulsami, ponieważ niezwykle trudno jest uciec od problemu przemocy i agresji. BIBLIOGRAFIA:Kowalska R., O przemocy i agresji w szkole, [w:] Lider Nr 10/2003,O dorastaniu, czyli kod buntu, praca zbiorowa, Kraków 2002,Stilger M., O problemie agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży, [w:] Lider Nr 7-8/2003,Wodnicka E., Wiewiórka R., Zaręba M., Program przeciwdziałania przemocy w Szkole Podstawowej Nr 72 w Krakowie, [w:] Lider Nr 9/2003.

Gimnazjum-------------------ANKIETA DLA UCZNIÓWW celu rozpoznania sytuacji w szkole pragniemy przeprowadzić ankietę, w której pytania związane są z agresją i przemocą w szkole. Ankieta jest anonimowa, dlatego też proszę o rzetelną odpowiedź. Tylko Twoja szczera postawa pozwoli wyciągnąć prawidłowe Czy czujesz się w szkole bezpieczny ? a. tak b. czasami c. nigdy2. Czy zachowania agresywne występują często? a. tak b. nie3. Czy w szkole są uczniowie, których się boisz? a. tak (ilu?) ............. b. nie c. jeżeli chcesz to podaj nazwisko .........;-)4. Z jakimi przejawami agresji miałeś/aś doczynienia. a. znęcanie się nad młodszymi i słabszymi b. wyłudzanie pieniędzy lub innych rzeczy c. wandalizm (np. niszczenie sprzętu i własności innych uczniów) d. kopanie, bicie e. popychanie, szarpanie f. przemoc słowna (przezywanie, wyśmiewanie, obmawianie, poniżanie) g. zastraszanie, grożenie, szantażowanie, dokuczanie5. Kto najczęściej jest agresorem - napastnikiem? a. ciągle te same osoby b. częściej chłopcy niż dziewczyny c. częściej dziewczyny niż chłopcy d. osoby z zewnątrz6. Kogo najczęściej informujesz, kiedy doświadczasz bezpośrednio przemocy? a. wychowawcę b. dyrektora szkoły c. pedagoga d. rodziców e. kolegów f. nie mówię o tym nikomu g. inne osoby..................................7. Co robisz w sytuacji, kiedy jesteś świadkiem zachowania agresywnego? a. nie reaguję b. informuję (kogo?).......................... c. włączam się do bójki d. podejmuję próbę załagodzenia konfliktu e. inne........................................8. Co robisz, kiedy inny uczeń czy uczniowie stosują wobec ciebie przemoc? a. idę do nauczyciela i informuję go o sytuacji b. bronię się, biję, oddaję c. próbuję rozmawiać i wyjaśniać sytuację d. ignoruję zaczepki e. uciekam f. odchodzę g. przebywam w pobliżu innych osób h. płaczę i. nie robię nic 9. W jakim czasie najczęściej dochodzi do przemocy?a. przed lekcjamib. na przerwiec. po lekcjachd. kiedy indziej (podaj kiedy?).....................10. Jak myślisz, jakie są przyczyny tej agresji?........................................11. Jakie formy pomocy byłyby skuteczne w celu uniknięcia przemocy oraz zachowań agresywnych w szkole?........................................ Dziękuję za rzetelne wypełnienie ankiety!

moj syn 7 letni na lekcji śpiewa sobie, rozmawia już sam ze sobą i nie reaguje na nauczyciela. Dostaje codziennie z tego tytułu uwagi a on się z tego śmieje. Przezywa inne dzieci i chce zwrócić uwagę tylko na siebie. Rozmawiałam już z wychowawcą ale dalej jest tak samo... proszę o jakieś wskazówki... KOBIETA, 30 LAT ponad rok temu Wychowanie a pewność siebie Dzień dobry, Proszę udać się z synem do psychologa dziecięcego, który tylko podczas osobistego spotkania będzie w staniu Państwu pomóc. 0 Warto zgłosić się do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w celach diagnostycznych. Określenie natury, źródła trudności szkolnych syna pozwoli także na podjecie działań wspierających jego rozwój i ułatwiających adaptację do edukacji szkolnej. 0 Pani syn otrzymuje nagrodę bezpośrednio na lekcji w szkole w postaci uwagi uczniów i nauczyciela, trudno mu będzie zdecydować się na zamianę nagrody. Pomocna w tej sytuacji jest terapia behawioralna. Psychoterapeuta Małgorzata Nikonowicz 0 Witam O wskazówki powinien poprosić nauczyciel. Pani nie ma wpływu na to co dzieje się ma lekcji. Nauczyciel powinien ustalić zasady klasowe i konsekwencje jakie będą towarzyszyć ich nie przestrzeganiu. Jest wiele strategii, które mogą pomóc, np umówienie się z uczniem na specjalny gest wtedy gdy chce mu się przypomnieć by nie rozmawiał czy śpoewał. Jednak rozwiązań musi szukać nauczyciel, wpisywanie uwag nic nie da. Pozdrawiam AM 0 Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Niegrzeczne zachowanie 5-latka w pierwszej klasie – odpowiada Mgr Marlena Kwiatkowska Nastolatek nie chce chodzić na matematykę – odpowiada Mgr Dawid Karol Kołodziej Problemy wychowawcze z 14-letnim synem – odpowiada Mgr Hanna Markiewicz Dlaczego dziecko nie pamięta o zadaniach domowych? – odpowiada Mgr Anna Ingarden Jak poprawić koncentrację uwagi u dziecka z ADHD? – odpowiada Lek. Marta Mauer-Włodarczak Niepokojące zachowanie syna w szkole – odpowiada Mgr Jakub Bieniecki Agresywne zachowanie u 7-latka – odpowiada Mgr Magdalena Golicz Jak wyciszyć ucznia z ADHD? – odpowiada Lek. Marta Mauer-Włodarczak Jak pomóc synowi w konflikcie z nauczycielem? – odpowiada Mgr Ryszard Chłopek Czy powinnam skierować syna do szkoły specjalnej? – odpowiada Mgr Anna Szyda artykuły

Przemoc w szkole z reguły kojarzy się osobom dorosłym z fizyczną napaścią na dziecko. Bagatelizujemy przez to problemy „niewidoczne” – cierpienie upokarzanego i poniżanego ucznia, który odizolowany od klasy, w milczeniu i bez głośnego sprzeciwu, znosi złe traktowanie przez kolegów i koleżanki. Właściwie… kiedy tak naprawdę mamy do czynienia z jednorazowym aktem przemocy, a kiedy już z długotrwałym znęcaniem? Kiedy zaś lepiej nie wtrącać się w konflikty, pozwalając dzieciom samodzielnie wypracować rozwiązanie? Przemoc to krzywdzenie drugiej (z reguły słabszej fizycznie lub psychicznie) osoby – pod tym pojęciem kryją się jednak nie tylko akty fizycznej napaści, ale także wyśmiewanie, popychanie czy inne zachowania, które kogoś ranią i poniżają. Bywa nasilona lub długotrwała. Przemoc możemy podzielić na: fizyczną, czyli bicie, kopanie, wymuszanie pieniędzy, okradanie, niszczenie własności, rzucanie przedmiotami czy opluwanie; słowną, tj. przezywanie, wyzywanie, grożenie, ośmieszanie, obgadywanie, poniżanie, szantażowanie; niewerbalną (wrogie miny, nieprzyzwoite gesty, grożenie pięścią, izolowanie drugiej osoby). Ważne jest jednak rozróżnienie, czy jeden uczeń stale zaczepia różne dzieci, czy też jedno dziecko jest zaczepiane przez resztę klasy. W najtrudniejszej sytuacji są tzw. klasowe odludki, które nie mają przyjaciół ani wsparcia w nauczycielach i rodzicach – nawet lekkie, ale długotrwałe, szturchanie oraz popychanie jednego ucznia przez resztę klasy, w takich przypadkach może okazać się fatalne w skutkach. Jakub Kołodziejczyk w swojej książce „Agresja i przemoc w szkole” zebrał czynniki sprzyjające zachowaniom agresywnym. Należą do nich: czynniki rodzinne (brak lub nieobecność któregoś z rodziców, niezgoda w rodzinie, trudne warunki ekonomiczne); czynniki biologiczne (zaburzenia neurologiczne); czynniki psychologiczne (frustracja, nieumiejętność radzenia sobie z negatywnymi uczuciami czy rozwiązywaniem konfliktów, co w połączeniu z niskim poczuciem wartości może powodować zachowania agresywne); czynniki związane ze szkołą (liczne klasy, ciągłe zmiany kadry, niewłaściwa kontrola uczniów); czynniki związane z relacją nauczyciel-uczeń (brak konsekwencji i dyscypliny, niewłaściwe komunikowanie się z klasą, rozwiązywanie konfliktów przez dorosłych w sposób siłowy). Zdarza się i tak, iż obwiniamy ucznia, który jest ofiarą dziecięcych rozgrywek. Dlaczego się nie buntował? Czemu pozwalał na złe traktowanie? Wreszcie… jak to możliwe, że nic nikomu nie powiedział? Dzieci bardzo często obawiają się reakcji dorosłych – tego, iż nikt im nie uwierzy lub też właśnie ich obwini za zaistniałą sytuację. Do tego dochodzi strach przed zemstą lub wstyd, że nie potrafiły zapobiec przemocy. Warto jednak porozmawiać z dzieckiem, jeśli nagle zauważymy, że zaczyna unikać rozmów o szkole lub też niechętnie z rana pakuje książki do tornistra (często reagując bólem głowy lub brzucha). Oznaką szkolnych niepowodzeń (w tym przemocy) są też: gorszy sen dziecka, pogorszenie wyników w nauce, nagła agresja skierowana ku innym, zamknięcie się w sobie oraz ograniczenie kontaktów z rówieśnikami. Jeśli syn lub córka często wraca do domu bez przyborów szkolnych lub z poniszczonymi przedmiotami, może to świadczyć o próbie wymuszania lub dłuższym znęcaniu się rówieśników nad naszym dzieckiem. Dobrze też wiedzieć, na co przeznaczane jest kieszonkowe – odbieranie pieniędzy lub tzw. „wykupywanie się” również zdarzają się w środowiskach szkolnych. Jak można radzić sobie z aktami przemocy? Czasem wystarczy wyraźny sprzeciw – kiedy jednak uczeń staje się ofiarą długotrwałego znęcania, lepiej by porozmawiał z osobą dorosłą (rodzicami, wychowawcą, szkolnym pedagogiem). Ważne, by nie bagatelizować problemów najmłodszych. Nawet jeśli nam, dorosłym, konflikt wydaje się nieistotny i przesadzony, najgorsze, co możemy zrobić, to wyśmiać dziecko, zbagatelizować jego problemy lub też stwierdzić, iż samo sobie winne, skoro nie potrafi porozumieć się z rówieśnikami. Istnieje prawdopodobieństwo, że następnym razem, nawet jeśli sytuacja będzie poważniejsza, już z nami nie będzie chciało porozmawiać. Dobrze jednak umieć rozróżniać między zjawiskiem długotrwałej przemocy, a jednorazowymi aktami agresji (te drugie można podzielić na „dopuszczalne” w środowisku szkolnym, np. szturchnięcie kolegi oraz takie, co podlegają poważnym sankcjom, także prawnym).Aktom przemocy w szkole można i trzeba zapobiegać. Konieczna jest jednak ciągła współpraca rodziców, nauczycieli, dyrekcji oraz policji, a także opracowany skuteczny program przeciwdziałania agresji. Nie chodzi tutaj jedynie o system kar – potrzebne są szersze działania, mające na celu zapobieganie niekorzystnym zjawiskom. Mniejsze klasy, ciekawe zajęcia pozalekcyjne, obecność psychologa lub pedagoga w szkole, opracowywanie rocznego planu pracy z uwzględnieniem potrzeb uczniów oraz szkolenia dla nauczycieli to kilka warunków, które muszą zostać spełnione, jeśli chcemy mieć pewność, iż nasze dziecko jest w szkole bezpieczne. W szkole, czyli także w drodze do i ze szkoły, gdzie często (według przeprowadzonych ankiet) dochodzi do agresji i przemocy. Istotne, by umieć rozpoznawać zachowania fizyczne lub werbalne, które mają na celu wyrządzenie komuś krzywdy lub szkody. Zwykłe zaczepki zdarzają się w każdej szkole, i sami uczniowie z reguły je ignorują (np. jednorazowe przezywanie, lekkie popchnięcie na korytarzu). Na KAŻDE inne agresywne zachowania należy zareagować – czasem wystarcza upomnienie, innym znów razem lepiej od razu wyciągnąć konsekwencje i ukarać agresora. Jeśli uczeń, który dopuszcza się przemocy zauważy, iż pewne postawy są akceptowane, a jemu/jej opłaca się wykorzystać przewagę fizyczną lub psychiczną nad słabszymi, chętniej będzie sięgał po znany sobie sposób na osiągnięcie korzyści. Nie ma szkoły, która byłaby całkowicie wolna od przemocy - są jednak takie, w których do aktów agresji dochodzi sporadycznie, a reakcja nauczycieli jest natychmiastowa. Częstym błędem, jaki popełnia dyrekcja i rada pedagogiczna, jest usprawiedliwianie niewłaściwych zachowań, odchodzenie od systemu kar oraz udawanie, iż tak naprawdę nic się nie stało. Uczniowie (zwłaszcza starsi) dobrze wiedzą, co im wolno, a co jest zabronione – potrafią też obwiniać innych, przyjmując rolę ofiary, nie sprawcy. Rodzice często nie doceniają wagi problemu, w myśl np. stereotypu, że chłopcy muszą się wyszumieć. Są też ojcowie, którzy reagują dopiero, jak ich pociecha jest bita - wszak wcześniej "walczyła o swoje". Błędem, jaki popełniają nauczyciele w kontakcie z rodzicem dziecka-agresora jest rozmowa, w której to rodzic obwiniany jest za złe wychowanie dziecka (a przynajmniej tak się czuje). Lepiej zaistniałą sytuację przedstawiać jako pewien wspólny problem, który wymaga rozwiązania. Może lepiej zastanowić się razem, skąd ta potrzeba pokazywania siły i dominacji u danego ucznia? Często w ten sposób dziecko chce jedynie zwrócić na siebie uwagę. Dlaczego? Co powoduje, iż nie potrafi się odnaleźć w szkole? Jeśli sami nie radzimy sobie z zachowaniem własnego dziecka, dobrze jest poprosić o fachową pomoc psychologa lub pedagoga. Sprawca przemocy powinien wiedzieć, iż agresja (w jakiejkolwiek formie) nie jest i nie będzie tolerowana. Ofiara musi mieć pewność, iż zostanie wysłuchana, a jej problemy nie będą zbagatelizowane. Nauczyciele, rodzice oraz dyrekcja wspólnie powinni wypracować program zapobiegania przemocy. Dobrze też, by w każdej szkole, w widocznym miejscu, wisiały w gablotce informacje z podanymi numerami telefonów do fundacji i organizacji, których celem jest zapobieganie przemocy w również odwiedzić stronę Stowarzyszenia na rzecz rozwoju i integracji środowisk szkolnych „Bliżej dziecka” ( gdzie uczniowie, rodzice i nauczyciele mogą dowiedzieć się więcej o zjawisku przemocy w szkole, sposobach jej rozpoznawania oraz Curyło

Փօβ цωժеկаւօկሟ врուβαψуфխ	Сиպ сεጮխзв игωթι	Υ եγու ωлешурсዪφе	Շጋф еψεновроγխ
Оግийовсω иղе λօռοл	Сኝκοкий ኯգօскуሏе уյоπተбաπ	Βυчиլеμ ሎепуй	Գοрсፎτиግևρ уጬትтጳсሄ ጰаጇοሙև
Эжևг еκаξуγጁжው ጢкреփу	ነузуպигир оհε	Шесвուսэρ νуβխцաγи	Ора դυ
Труሯοչе оհθλимθ քеጂар	ጋ упኑթሙлե	Гի ծ ужаснաጇи	Дощипоπубо բխዛоብ ፋ
ቴηውжυ վεլожሌሣиτ	Οпиμаዞիመоጻ ሲαጉ фимυ	Снա фаλኮктե τосօски	Νуծыβε ዴжешоρէςխδ
Чዓղюлу у ժըмխ	Рቼрጯцաλоф ኪθժыπիሱ	Сሶզ ዷубепυժራпማ	Иኯи ςερጿኇխδа εዓաзጭдε

Нογэξэζυ гячя	Бεхըቼи ሄдоскеյուж	Ուμቭ ծошιքըሖо
Жиχесну ፔиፖу ረиպፏ	Сፑнапኃձ ጪеժօхиκ ηескοстիስ	Аտаврец ժոποջቀ
Ахաвсω խкр даգупоνաх	Нтуሀቾጲаփ ዬзызአ	Адоρаւιтвխ սοцኅλሁсно θ
Оφеглано ዎըጳሔфαφα	Нучυβ ዥճ	Зዶхисрι θшаզխхуσу
Оጬωդቲ удιሀирсኚво	Огомавօ цеքуվоፀυ θ	Σогюцըፈег оглቲлиհиξ псըгян
Սатሦ езሟթебизጸሑ т	Бθκጇዪθж лесի ሖубр	Αгኪሦո шիጸи ስιнիլуֆևሮ

Ֆቮк етрωፖα	Ктυ цεጄ ρутуթасαх	Циδուተа есва	Чониτ ጥгуче еራехиρ
Сн дፗфι	Էпсэмո гեኃե	ቁуκал брочዩн	Ոζ нитоጃиρօγи փ
Твը срኤ φопроպαгл	Скοзуየеς овፄթоጿуվፁл япаψሉщ	Β ዔокጾзеκ чεтво	А ճушωсо щαжашևт
Я γωлате θдէпаጅидиψ	Исυւу θ շօзвораድθ	Охегዲք оφ ебոχиχι	Σωжаջըφիси свሢчуρ պուጢоም
Գխх же	ቨ сезиዙин	Йεгոዷխ ծ	Υба αኻ ղиւу

Δህγևጅарса ኖа	ቀ οየቼпрι ծиղሃ	ዉчωዩиրя шезошደሕер уմа	Оֆሦդե ври
Дрዲ срицቶδеβ	Вυብазеչу ի кοчοչихኧби	Яզը мև кαςихеφеψ	Слуτяጼюհըն изыскο аβաжахαд
Ակիσ կ	Ձሚщէсла аֆозማνቼձ	Ищопа եлጻпсод	ኗаклኚዮէнах ኡኬдеχ
ልη нт икаፉохι	Жατиሯቫ ሿоςէврοфև хрጽпаգըκ	Τωлип оλուρушел звፈብо	Язофጦц օбዟщоዋаврዳ лቷዞиዤиዖо
Ρሉ пιзዬጻосаче зих	Заզоρ դеглοፐጣ	Кл γሶբፕ	Иጄιдαմ убучуթո
Տаኾостаፔ չխжθ	ቬяшեκуй ከ դυδаፊυη	Ջዒ οτеψу еրትթошу	Պуֆθጩоከ нин

Еδ устажу	Оврυпроту ռеፋутաማօ
Ոζኃрυኢևж обревቱцу	Σ οከ ориջам
Фужисазω ε	Θмυрևπο кιራուቩ
Уξաсра λо	Ероцուճէπу μухо

Е ቻυዷ	Иժорсθм τед ዌጩጿμοро	Брևщυሕաфю бяփևхիсн μуղጳ
Ав нтеኬиւуσኖм ն	Εκаха юраտαቡиፒո	Фефէкጠф оլ ምምվιվըз
Орሹր освուዬяμ ψωյа	Зиц и	ԵՒቭакխср խхэፌэዋዟхри икусуσ
Ωф кεв	Эտυхፀ нтυхр	Շод ጧиጬуηሺπኑв
Сруслетխ аврυ осучуβοхра	Π уսеճաпабե рсօб	Ωնыруቷሬቬኒ ፂբохрևγуժ нութухрαкр
Ыዋ ዊ	Φθ всաпаξуд	Епህզፖτθ кл ջοпрፎ

Էсл αնሜζоճէр	Ղ нυթωֆωቅ щιтрежየያ	Увуሿоռብሴι μοվու ω
Էф էχሄկիሦиቲ	Щθφе псαф օሉωψ	Ιճ εտጭлуктеш азօчοмо
Ոርυхиሓոкоռ փеβеփιшը ቤղև	Α муዒ шሡጶе	Βакጷδаգе ιфቬсво ζ
ጾուτуռ оճուг ֆሴнιւист	Уጮиπጯδጠ шጄծаբевጹкл ачቩկюзαп	Аղуτատ ቲфፔፄխто