Szybki rzut oka na Układ Słoneczny i mogłoby się wydawać, że Merkury po prostu nie może być planetą najbliższą Ziemi. A jednak! Pamiętajmy bowiem, iż planety nie są statyczne - cały czas poruszają się po swojej orbicie wokół Słońca i gdy grupa astronomów przyjrzała się im bliżej, to okazało się, że to właśnie Merkury spędza najwięcej czasu w najbliższej odległości do Ziemi. Wnioski naukowców poszły jeszcze dalej - obserwując specjalnie zaprojektowaną symulację zauważyli, iż średnio, Merkury krąży najbliżej każdej z pozostałych siedmiu planet Układu Słonecznego - Wenus, Ziemi, Marsa, Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna! Merkury to zresztą naprawdę interesujące ciało niebieskie, które warto poznać bliżej. Zapraszamy zatem do naszej galerii i poznania kilku faktów oraz ciekawostek o tej planecie. Voyager Golden Record - zbiór materiałów o ludzkości, który podbił Wszechświat: /11 Merkury - Caloris Basin NASA Merkury to najmniejsza planetu naszego Układu Słonecznego. Jest tylko trochę większa od Księżyca. /11 Merkury - dziwne wgłębienia na powierzchni planety NASA To także planeta położona najbliżej Słońca - zaledwie w odległości ok. 58 mln kilometrów, co jak na kosmiczne standardy stanowi wręcz rzut kamieniem. Co ciekawe, mimo tak bliskiej odległości od Słońca nie jest to najgorętsze ciało niebieskie w Układzie Słonecznym. To miano przypada Wenus, gdzie dzięki grubej atmosferze panują rekordowe temperatury na powierzchni. /11 Merkury - komputerowa fotomozaika południowej półkuli planety NASA Jeden dzień na Merkurym (czyli jeden obrót planety względem gwiazd) wynosi 59 ziemskich dni. Z kolei pełen cykl dnia-nocy trwa tam aż 175 ziemskich dni. O tym, jak blisko planeta jest Słońca świadczy też fakt, iż okrąża ona Słońce zaledwie w 88 ziemskich dni. /11 Merkury - Odin Planitia NASA Powierzchnia Merkurego jest skalista oraz usiana wszelkiej maści kraterami, a sama planeta zalicza się do tzw. planet typu ziemskiego, z solidną powierzchnią, tak Ziemia czy Księżyc. /11 Merkury - mapa planety ze wzbogaconą kolorystyką NASA Merkury posiada cienką atmosferę składającą się głównie z tlenu, sodu, wodoru, helu i potasu, a na samej planecie nie da się oczywiście oddychać. /11 Merkury - krater Degas widoczny na środku zdjęcia NASA Merkury to także planeta, która nie posiada żadnego księżyca i nie licząc Wenus jest to jedyna planeta w Układzie Słonecznym pozbawiona takich obiektów. /11 Merkury - piękne zdjęcie południowej półkuli planety usianej kraterami NASA Merkury to planeta niezbyt sprzyjająca istnieniu życia. Dzienne temperatury sięgają 430 stopni Celsjusza, a w nocy spadają do minus 180 stopni. Z tego co wiemy o życiu, na Merkurym nie ma warunków do jego istnienia. /11 Merkury - krater Mena z charakterystycznymi, jasnymi "promieniami" NASA Gdyby stanąć na powierzchni Merkurego w momencie, gdy znajduje się on najbliżej Słońca, to nasza gwiazda byłaby ponad trzy razy większa niż podczas obserwacji z Ziemi. /11 Merkury - klimatyczne zdjęcie planety z lekko podrasowaną kolorystyką NASA Merkury doczekał się już paru kosmicznych misji. Pierwszą taką inicjatywą była misja Merkury 10, z kolei MESSENGER, należący do NASA, jako pierwszy obleciał planetę. Aktualnie trwa tylko jedna misja powiązana z Merkurym. To BepiColombo - wspólna inicjatywa europejskiej i japońskiej agencji kosmicznej, w ramach której na planetę leci sonda, która ma tam dotrzeć w grudniu 2025 roku i lepiej zbadać ten obiekt. /11 Merkury w pełnej krasie - tym razem w naturalnych barwach NASA Ze względu na eliptyczną orbitę planety (czyli przypominającej kształtem jajko) i jej leniwą, powolną rotację, podczas wschodu słońca obserwowanego z niektórych obszarów Merkurego, nasza gwiazda na krótko wschodzi, zachodzi i ponownie wschodzi. O zachodzie słońca ten proces postępuje w drugą stronę. /11 Popularne teleskopy w polskich sklepach Chcesz rozpocząć przygodę z domową astronomią? To zerknij na ceny popularnych teleskopów

Po ostatnich doniesieniach, że na Wenus mogło istnieć życie, każdy kolejny dzień przynosi nowe rewelacje. Naukowcy z Kalifornii, badający orbity planet w Układzie Słonecznym, doszli do wniosku, że Wenus mogłaby nadawać się do życia, gdyby nie Jowisz. A pewien biochemik – także z Kalifornii – odkrył w archiwalnych danych NASA, że ślady życia na Wenus można było wykryć już w 1978 roku, ale ktoś je „przegapił”. Wenus mogła być niegdyś planetą dość podobną do Ziemi, a panujące na niej warunki mogłyby pozwolić przeżyć ziemskich organizmom. Niestety, tę piękną wizję zniweczył Jowisz, zmieniając swoją orbitę. Ten proces sprawił, że zmiany klimatyczne na Wenus błyskawicznie przyspieszyły. Podczas wczesnego etapu powstawania Układu Słonecznego, w wyniku ruchu Jowisza – oddalania i przybliżania się do Słońca – ogromne przyciąganie grawitacyjne tej planety skutecznie zabiło potencjalnie „ziemskie środowisko” mogące istnieć niegdyś na Wenus – twierdzą autorzy badania opublikowanego w Planetary Science Journal. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Riverside (UCR) stwierdzili, że ruch Jowisza prawdopodobnie przyspieszył zmiany na Wenus i jej przekształcenie w tak niegościnną planetę, jaką jest dziś. Obecnie panuje tam temperatura około 471 stopni Celsjusza – wynika z obliczeń NASA. To więcej, niż wynosi temperatura topnienia ołowiu. – Gdy Jowisz migrował, Wenus przeszłaby przez dramatyczne zmiany klimatyczne, nagrzewając się, a następnie ochładzając i coraz bardziej tracąc wodę do atmosfery. Jedną z interesujących rzeczy na temat dzisiejszej Wenus jest to, że jej orbita jest prawie idealnie okrągła. W ramach tego projektu chciałem zbadać, czy orbita zawsze miała taki kształt, a jeśli nie, jakie są tego konsekwencje – mówi Stephen Kane, astrobiolog UCR. Aby dowiedzieć się, jak orbity poszczególnych planet wpływają na siebie nawzajem, naukowcy stworzyli model Układu Słonecznego. Orbita planety mierzona była w przedziale od zera do jednego. Im bliżej zera, tym bardziej okrągła była orbita. Z kolei orbita wynosząca jeden nie byłaby nawet zbliżona do okręgu i nie byłaby w stanie zakończyć się wokół gwiazdy, a zamiast tego „wypchnęłaby” planetę w kosmos – wyjaśnia badacz. Naukowcy odkryli, że kiedy Jowisz znajdował się bliżej Słońca – około miliarda lat temu – Wenus miała orbitę wynoszącą 0,3, co oznacza, że istniało większe prawdopodobieństwo, że planeta nadawała się do zamieszkania. Jednak gdy Jowisz migrował, przepchnął Wenus bliżej Słońca, gdzie mogła przejść dramatyczną zmianę klimatu. Teraz jej orbita wynosi około 0,006 i jest najbardziej kołową ze wszystkich. Katastrofa klimatyczna Ze względu na ogromne rozmiary, Jowisz ma zdolność zakłócania orbit otaczających go planet. Ma masę dwa i pół razy większą niż wszystkie inne planety Układu Słonecznego razem wzięte. Wenus, której nazwa pochodzi od rzymskiej bogini miłości, jest czasami nazywana bliźniaczką Ziemi, a to za sprawą podobnych rozmiarów. Inne badanie, opublikowane w zeszłym roku, wykazało, że Wenus prawdopodobnie przez miliardy lat utrzymywała stabilną temperaturę i posiadała wodę w stanie ciekłym, dopóki nie zaszły dramatyczne zmiany klimatyczne. Obecnie jest to w większości martwa planeta z toksyczną atmosferą, jednak ostatnie odkrycie na Wenus fosforowodoru może oznaczać, że na planecie zachodzą nieznane procesy. Kane uważa za możliwe, że gaz świadczy o istnieniu na Wenus „ostatniego ocalałego gatunku”. Jednak jest to mało prawdopodobne, ponieważ mikroby takie musiałyby przetrwać w chmurach kwasu siarkowego Wenus przez miliard lat po tym, jak planeta utraciła wodę w stanie ciekłym. – Prawdopodobnie istnieje wiele innych procesów, które mogą wytwarzać gaz, a które nie zostały jeszcze zbadane – powiedział Kane. Zapomniane odkrycie Kolejne doniesienia ws. Wenus mówią, że jeśli istnieje na niej życie, NASA mogła je po raz pierwszy wykryć w 1978 roku. Przeglądając archiwalne dane NASA, Rakesh Mogul, biochemik z Cal Poly Pomona w Kalifornii, wraz z kolegami odnalazł ślad fosfiny (fosforowodoru) wychwycony przez Pioneera 13 – sondę, która dotarła do Wenus w grudniu 1978 roku. Mogul dobrze znał dane z misji Pioneera 13, a po opisanym ostatnio odkryciu wiedział, czego ma w nich szukać. Postanowił na nowo przyjrzeć się archiwalnym zbiorom, tym razem szukając w nich śladów związków fosfory. Odkrycie opublikowali w bazie danych arXiv 22 września, jeszcze nie zostało poddane oficjalnemu przeglądowi. Samo znalezisko Mogula nie mówi naukowcom nic więcej niż to, co zostało opisane w Nature Astronomy na początku września, chociaż potwierdza obecność fosfiny. Dane z 1978 roku pochodzą z dużego spektrometru neutralnego mas z dużą sondą (LNMS), jednego z kilku instrumentów, które weszły do atmosfery Wenus w ramach misji Pioneer 13. Jak to możliwe, że przez 40 lat nikt nie zwrócił uwagi na odkrycie? Otóż kiedy naukowcy po raz pierwszy opisywali wyniki LNMS w latach 70. XX wieku, nie przywiązywano wagi do omawiania związków opartych na fosforze. Skupiano się na innych substancjach chemicznych. Mogul i jego koledzy znaleźli również wskazówki dotyczące innych substancji chemicznych, które nie powinny naturalnie powstawać w chmurach Wenus - takich jak chlor, tlen i nadtlenek wodoru. Jak napisali, potrzebna jest dalsza, ciągła eksploracja Wenus.

Wielka opozycja Marsa 2018 miała miejsce 27 lipca 2018, ale Czerwona Planeta znajdzie się najbliżej Ziemi dokładnie 31 lipca. Szykujcie aparaty, teleskopy i przyglądajcie się Marsowi, bo jest (i w najbliższych tygodniach, będzie na co patrzeć)! Obserwacje Marsa jednak nie będą proste. Dlaczego? Przeczytajcie jak i przez jakie urządzenia oglądać Marsa, gdzie wypatrywać Czerwonej Planety na niebie. [Zbliżenie Marsa do Ziemi - 2018]ZOBACZ ZDJĘCIA zaćmienia Księżyca w koniunkcji z Marsem (27 lipca 2018): Zaćmienie Księżyca przy asyście Marsa [lipiec 2018, zdjęcia] Mars najbliżej Ziemi. Kiedy dokładnie?W lipcu 2018 roku Mars znajdzie się najbliżej Ziemi od 2003 roku. Wielką opozycję mogliśmy oglądać już, 27 lipca, jednak jak pisze warto zwrócić uwagę, że przez wysoką ekscentryczność orbity sam dzień opozycji Marsa nie pokrywa się idealnie z dniem największego zbliżenia do Ziemi. Mars i Ziemia znajdą się najbliżej siebie dokładnie 31 lipca 2018.. *****Więcej o tym, jak obserwować Marsa przeczytasz w archiwalnej części artykułu. ***** ▼27 lipca 2018 roku miała miejsce wielka opozycja Marsa. Czerwona Planeta na koniec lipca znajduje się około 57,7 miliona kilometrów od Ziemi. To najbliższy dystans od 2003 roku, a następna taka sytuacja wydarzy się dopiero w 2035! Fani astronomii nie mogą tego przegapić. Przeczytaj, jak i przez jakie urządzenia najlepiej obserwować Marsa podczas zbliżenia do Ziemi. Gdzie wypatrywać na niebie Marsa? Dlaczego obserwacje Czerwonej Planety wcale nie będą IMGW. Radar burz ONLINE. Sprawdź, gdzie jest burza?Zbliżenie Marsa do Ziemi 2018Mars i Ziemia znajdują się blisko siebie - w opozycji - co jakieś dwa lata. Ziemia obiega Słońce średnio w 365 dni, Marsowi zajmuje to w przybliżeniu 687 dni. Jednak tylko raz na kilkanaście lat mamy do czynienia z tzw. wielką opozycją. W tym roku Ziemia i Mars znajdą się naprawdę blisko siebie - w odległości 57,7 miliona kilometrów. To stwarza świetne warunki do oglądania Czerwonej Planety - nie tylko w dniu wielkiej opozycji, ale kilka tygodni przed nią i po niej. Mars uwieczniony na fotografii wraz z Drogą blisko Ziemi. Gdzie oglądać?Mars jest widoczny w nocy i nad ranem z terytorium Polski. Wypatrujcie go na południowym niebie. Niestety Mars przemyka na południowym widnokręgu dość nisko. Dlatego jego obserwacja z terytorium Polski będzie utrudniona. W trzeciej dekadzie lipca Mars w najwyższym punkcie na niebie będzie znajdował się około godziny 1-2 w obserwacyjne będzie sprawiać atmosfera. W lipcu panują wysokie temperatury - rozedrgana atmosfera w połączeniu z niewielką wysokością nad horyzontem, utrudni oglądanie Marsa przez przykładu: 27 lipca 2018 roku Mars wschodził o godzinie 21:31, a zachodził o następnego dnia. Najlepsza widoczność - 57 minut po północy. Dane podaliśmy dla obserwatorów znajdujących się w okolicach Bydgoszczy i nieco będą się różnić dla obserwatorów w innych częściach kraju. Jak czytamy na stronie elewacja Marsa nad południowym horyzontem osiągać będzie od 9 stopni (na szerokości geograficznej Jastrzębiej Góry) do 14 stopni na szerokości geograficznej Krakowa (im dalej na południe, tym lepsze warunki do obserwacji). Dodatkowo - zauważa Polski Astrobloger - kłopoty obserwacyjne będzie sprawiać atmosfera. W lipcu panują wysokie temperatury - rozedrgana atmosfera w połączeniu z niewielką wysokością nad horyzontem, utrudni oglądanie Marsa przez chcecie zobaczyć, o której wschodzą i zachodzą planety, oraz w jakim punkcie nieba ich wypatrywać - zajrzyjcie na stronę: Wideo NASA na temat najciekawszych zjawisk na niebie w lipcu. Spora część filmu poświęcona jest właśnie wielkiej opozycji obserwujące Marsa podczas zbliżenia do Ziemi będą musiały więc nieco poczekać po zachodzie Słońca, zanim Mars wyłoni się zza drzew, budynków itp. W oczekiwaniu na Marsa zawsze można zerknąć na Jowisza lub Saturna - te planety również znajdziecie na południowym opozycja Marsa - lipiec 2018. Przez co obserwowaćMarsa oczywiście widać gołym okiem, jest drugą - po Wenus najjaśniejszą planetą na niebie. Dodatkowo podczas wielkiego zbliżenia Marsa do Ziemi szykują się prawdziwe astronomiczne fajerwerki. Dojdzie do koniunkcji Czerwonej Planety z Księżycem podczas jego najdłuższego całkowitego zaćmienia w XXI wieku! (27 lipca 2018).Przeczytaj więcej na ten temat:**27 lipca 2018 całkowite zaćmienie Księżyca! Kiedy, jak i gdzie obserwować zjawisko?**Przez jakie urządzenia najlepiej obserwować Marsa? By obejrzeć czapę lodową na powierzchni planety będziecie potrzebować teleskopu. Wielu uznaje, że najlepsze do obserwacji planet i Księżyca są teleskopy w konstrukcji Maksutowa-Cassegraina. Decyduje o tym typ konstrukcji, który daje małe wady optyczne podczas obserwacji (znikoma aberracja chromatyczna, brak komy). Oczywiście Marsa można śmiało oglądać przez inne teleskopy z odpowiednim powiększeniem. Nie obiecujcie sobie natomiast zbyt wiele po obserwacjach przez lornetkę, nawet z nieco większym powiększeniem - oglądanie szczegółów na powierzchni Marsa w tym przypadku będzie wideo: Nad Polską można było oglądać częściowe zaćmienie Księżyca (2017)Mars: Czerwona Planeta w liczbach:Mars jest 4. od Słońca planetą Czas obiegu wokół Słońca (rok marsjański) jest równy 687 dni ziemskich Okres obrotu wokół własnej osi jest niewiele dłuższy niż Ziemi i wynosi 24,6229 godziny Mars ma promień równy około połowy promienia Ziemi Średnia odległość Marsa od Słońca to około 230 mln km

Gołym okiem możesz zobaczyć pięćplanety układu słonecznego - Wenus, Mars, Merkury, Jowisz i Saturn. Chociaż niektórzy ludzie twierdzą, że mają tak przenikliwy wzrok, który pozwala im zobaczyć Urana lub Neptuna. Instrukcje1Wenus jest trzecim najjaśniejszym obiektem na niebieSłońce i Księżyc, widziała je każda osoba, która przynajmniej raz rozważała poranne lub wieczorne niebo. Wenus jest postrzegana jako jasna gwiazda, pojawiająca się wczesnym wieczorem po zachodzie słońca lub rano, gdy świt jest już widoczny. Przez chwilę jest to jedyna gwiazda widoczna gołym okiem na niebie, reszta gwiazd nie może być widziana w tym świetle. Czasami tę planetę można zobaczyć nawet w świetle dnia, kiedy słońce świeci na niebie - najczęściej zdarza się wiosną lub latem, kiedy Wenus jest wyżej nad horyzontem niż jesienią i jest nieco gorszy w jasności Wenus, ale takżedobrze widać. Wygląda jak jasnożółta wielka gwiazda, która jest szczególnie dobrze widoczna podczas konfrontacji, czyli kiedy planeta jest najbliżej Ziemi. Jowisz pojawia się niemal natychmiast wraz z nadejściem ciemności, czasami nawet o zmierzchu. Dwie godziny po zachodzie słońca ta planeta jest najlepiej widoczna (poza księżycem), ponieważ Wenus już nie świeci. A w głęboką noc Jowisz unosi się wysoko w niebo od strony południowej. Jowisz jest trudny do zmylenia ze zwykłą gwiazdą, jest zbyt duży i jasny i wyróżnia się charakterystycznym żółtym dobrze widziane z ziemi przez nagichoko Marsa, ale także tylko podczas konfrontacji, kiedy pozorna wielkość tej planety wzrasta kilkakrotnie. Szczególnie interesujące jest obserwowanie tej planety podczas tak zwanej wielkiej konfrontacji, która odbywa się co 17 lat. Mars należy obserwować w dobrych warunkach pogodowych. Planeta porusza się całą noc na niebie. Łatwo odróżnić od innych gwiazd ze względu na pomarańczowy lub czerwonawy jest najbliżej Ziemi, ale jejwymiary nie pozwalają zobaczyć tej planety lepiej niż inne. Niemniej jednak, Merkury jest dość jasny, a gdy nic nie stoi na przeszkodzie jego obserwacji, jest wyraźnie widoczny gołym okiem. Ale nie jest tak często, ponieważ planeta jest zbyt blisko Słońca i jest ukryta za jego jasnymi promieniami. Czas, w którym można zaobserwować Merkurego, bardzo krótki, dla którego został nazwany "nieuchwytną" planetą. Są to okresy tak zwanych wydłużeń, kiedy Merkury znajduje się w maksymalnej odległości od Słońca. Na wiosnę jest widoczny w pół godziny po zachodzie Słońca, jest na zachodzie, a nie na wysokości. Jesienią planeta jest zauważalna podczas wschodu corocznych konfrontacji czasami Saturnnawet lepiej niż Jowisz, dzięki dużym pierścieniom odbijającym światło słoneczne. Ale nie widać pierścieni gołym okiem, do tego potrzebny jest teleskop. Saturn jest widoczny z Ziemi, jak biały punkt 2: która planeta jest widoczna z ZiemiPlanety chcą widzieć wszystkich, ponieważ są najbliżej nas obiektami galaktyki. Jeśli wiesz, gdzie szukać, bardzo łatwo obliczyć Jowisza, Wenus, a nawet Marsa na nocnym obiekty, które można zobaczyć bezteleskopem, są Saturn, Mars, Merkury, Jowisz i Wenus. Dwie ostatnie planety widziała każda osoba dorosła, szczególnie Wenus, ponieważ jest to trzeci najjaśniejszy obiekt na niebie (oczywiście po Księżycu i Słońcu).2Jowisz, który jest największą planetą systemu,ma charakterystyczny żółtawy blask, więc łatwo jest obliczyć na niebie. Na tle białych i niebieskich gwiazd wyróżnia się na tyle i Mars najczęściej mogą być mylonegwiazdy, gdy są tak daleko od Ziemi, jak to możliwe. Saturn jest po prostu za daleko, a Mars nie jest zbyt duży, więc trudno go wykryć na niebie. Jednak gdy są bliżej Ziemi, można je zobaczyć. Ale nie staraj się znaleźć ich blisko wschodu słońca lub tuż po zachodzie słońca, ich czas jest głęboką planeta do Słońca jest dość trudnawidzieć z Ziemi, tak jak Merkury kryje się w jasnych promieniach gwiazdy. Z reguły na wiosnę można ją zobaczyć w zachodniej części nieba w godzinach wieczornych, niemal po zachodzie słońca, lub przed świtem w upadku wschodniego sektora niebiańskiej planety poruszają się wzdłuż zodiakalnych konstelacji. Powszechnie wiadomo, że konstelacje te mają tylko dwanaście lat. Istnieje niezauważona konstelacja Ophiuchusa, w której nasze Słońce znajduje się późną jesienią i wczesną zimą, w tym czasie mogą pojawić się na nim jasne planety. Przy okazji, dlatego musisz ich szukać w zodiakalnych konstelacjach, ale nie w Orionie, Wielkiej Niedźwiedzicy ani naszego systemu można podzielić na zewnętrzne iwewnętrzny. Te wewnętrzne to planety bliżej Słońca niż Ziemi. Są tylko dwie, to Wenus i Merkury. Ale zwyczajowo odsyła wszystkie pozostałe do zewnętrznych planet. Wewnętrzne planety można zobaczyć tylko na porannym lub wieczornym niebie, a zewnętrzne - przez całą noc. Wskazówka 3: Która planeta jest trzecią od SłońcaUkład słoneczny jest na krawędziGalaktyka zawiera kilka dużych ciał niebieskich. Do niedawna zakładano, że dziewięć planet obraca się wokół Słońca na różnych orbitach. W 2006 roku Pluton został pozbawiony tego statusu, przenosząc się do kategorii planet karłowatych. Ziemia jest trzecią planetą Układu Słonecznego, jeśli liczyć od centralnego układu słonecznegoUkład planetarny, znany jako Układ Słoneczny,obejmuje centralną gwiazdę - Słońce, a także wiele kosmicznych obiektów o różnych rozmiarach i statusie. System ten powstał w wyniku kompresji chmury z pyłu i gazu ponad 4 miliardy lat temu. Większość masy planety słonecznej koncentruje się na Słońcu. Osiem dużych planet krąży wokół gwiazdy na prawie okrągłych orbitach znajdujących się wewnątrz płaskiego dysku Wewnętrzne planety układu słonecznego są uważane za Merkury, Wenus, Ziemię i Mars (w porządku odległości od Słońca). Te ciała niebieskie są odnoszone do planet grupy ziemskiej. Następnie podążaj za największymi planetami - Jowiszem i Saturnem. Serię uzupełniają Uran i Neptun, najdalej od centrum. Na samym krańcu systemu obraca się karłowata planeta Pluto, Ziemia jest trzecią planetą Układu Słonecznego. Podobnie jak inne duże ciała, krąży wokół Słońca na zamkniętej orbicie, pod wpływem siły grawitacji gwiazdy. Słońce przyciąga ciał niebieskich, nie pozwalając im bliżej do centrum systemu, lub latać w przestrzeni kosmicznej. Wraz z planetami wokół centralnego światła obracają się mniejsze ciała - meteory, komety, planety ZiemiaŚrednia odległość od Ziemi do centrum Solnechnayasystem wynosi 150 milionów km. Lokalizacja trzeciej planety okazała się niezwykle korzystna z punktu widzenia pochodzenia i rozwoju życia. Ziemia otrzymuje od Słońca, drobny ułamek ciepła, ale ta energia jest wystarczająca, aby żyć w organizmach planety mogłaby istnieć. Na Wenus, Mars i najbliższych sąsiadów Ziemi, warunki w tym względzie mniej planety tak zwanych ziem naziemnej przeznaczono największą gęstość i wielkość. Unikalna jest kompozycja lokalnej atmosfery, która zawiera wolny tlen. Oryginalność Ziemi wiąże się także z obecnością potężnej hydrosfery. Czynniki te stały się jednym z głównych warunków istnienia form biologicznych. Naukowcy uważają, że tworzenie wnętrza Ziemi jest nadal w toku ze względu na tektonicznych procesów zachodzących w jego bezpośrednim sąsiedztwie Ziemi jest Księżyc, jego naturalny satelita. Jest to jedyny obiekt kosmiczny, na który dotychczas byli ludzie. Średnia odległość między Ziemią a jej satelitą wynosi około 380 tysięcy km. Księżycowa powierzchnia pokryta jest pyłem i fragmentami skalistych skał. Brak jest atmosfery na satelicie Ziemi. Jest możliwe, że w odległej przyszłości terytorium Księżyca opanuje cywilizacja ziemska.

Wenus to planeta, na której dzień jest dłuższy niż rok. Jednak wcale nie z tego powodu chcemy jeszcze lepiej poznać ten piekielny świat. Wenus to nazwa planety, która kojarzy się z pięknem nie tylko znawcom mitologii. W sprzyjających warunkach mamy okazję ją podziwiać w postaci niewielkiego, ale bardzo jasnego sierpa. Ten wspaniały widok można oglądać już za pomocą niewielkiej lunety. Piękno skrywa jednak nieraz prawdziwe piekło, a takie warunki panują na powierzchni tej planety. Jak dotąd tylko radzieckie pojazdy we w miare kontrolowany sposób lądowały na powierzchni Wenus - mimo to zdjęć mamy niewiele, lądowniki działały bardzo krótko. Pod koniec stycznia 2017 roku około godziny 18 znajdziemy Wenus na południowo-zachodnim niebie na wysokości około 22 stopni nad horyzontem - tuż obok MarsaW 1989 dzięki misji Magellan uzyskaliśmy najdokładniejsze radarowe mapy topograficzne powierzchni Wenus, ale tak naprawdę nie mówi to nam wiele o tym co dzieje się na powierzchni jak i w atmosferze. Od misji sond Wenera minęło już ponad 30 lat i ciekawość chyba w końcu weźmie górę. Na pierwszą połowę kolejnej dekady NASA planuje misje Veritas i Davinci ku Wenus, ale to dopiero misja Wenera-D może być najbardziej twarze Wenus - po prawej w ultrafiolecie Radarowa mapa Wenus wykonana przez sondę Magellan Zbliżenia na obiekty na powierzchni - obrazy radarowePrace nad misją Wenera-D prowadzone już od wielu lat i wkraczają w ważną fazę. Niedługo dowiemy się, co wyjdzie z pomysłu współpracy NASA i Roscosmos, czyli amerykańskiej i rosyjskiej agencji kosmicznej, o którym usłyszeliśmy już dwa lata planujący misję dostarczy ostateczny raport opisujący spodziewane cele misji, na podstawie którego zarówno NASA jak i Roscosmos będą mogły ocenić szanse realizacji, a także przewidywany wkład każdej ze stron. Przypuszcza się, że NASA wspomoże Roscosmos przede wszystkim od strony instrumentalnej, pojazd będzie głównie dziełem projekt odbiega też znacznie od pierwotnego pomysłu, czyli lądownika, orbitera i balonów. Te ostatnie prawdopodobnie zastąpi się bezzałogowymi sterowanymi pojazdami, które lepiej kontrolować niż dryfujące interesujemy się Marsem a nie Wenus?Gdyby porównać odległość pomiędzy Ziemią i Marsem oraz Ziemią i Wenus, ta druga planeta wydaje się dużo ciekawszym obiektem. Leży znacznie bliżej niż Mars (najmniejsza odległość to około 38 milionów km, podczas gdy dla Marsa jest to 20 milionów km więcej), a jej rozmiary są podobne do rozmiarów Ziemi (średnica około 6 tys. km), co zapewnia podobną więc tak chętnie wysyłamy misje na Marsa, a Wenus traktujemy po macoszemu?Powodów jest kilka. Po pierwsze trzeba pamiętać, że zawsze ważne są kwestie ekonomiczne. Mars jest potencjalnym miejscem gdzie na powierzchni mogą powstać ludzkie kolonie, a Wenus z racji panujących tam warunków (o czym za nieco niżej) kompletnie się do tego celu nie artystyczna Wenus, w porównaniu z nią przegrywają nawet marsjańskie burze piaskowePoza tym pomysł lotu na Marsa łatwo sprzedać, czego dowodzą liczne filmy. Nie można też zapominać, że Wenus leży wewnątrz orbity Ziemi (planeta wewnętrzna) w odległości około 108 milionów km od Słońca (orbita jest prawie kołowa). Mimo mniejszej średniej odległości od Ziemi niż w przypadku Marsa, wymaga większych nakładów energetycznych związanych z wysłaniem pojazdów. Istotne jest tu szczególnie hamowanie w przypadku lotu na Wenus, a w przypadku powrotu dużo większa grawitacja jaką trzeba pokonać - większa nawet niż w przypadku te problemy, wydawałoby się, że skoro Wenus znajduje się bliżej Słońca to tym lepiej dla pojazdów naziemnych, które mogłyby być może poradzić sobie bez generatorów termoelektrycznych. Niestety na przeszkodzie staje gęsta, ale też……bardzo nieprzyjazna dolna atmosfera i powierzchnia WenusPowyższe stwierdzenie zapewne znane jest każdemu, kto choćby w minimalnym stopniu liznął wiedzy na temat Układu Słonecznego. Powszechną wiedzą jest fakt, że Jowisz to gazowa planeta gigant, Saturn ma pierścienie, a na Wenus padają żrące jest najgorętszą planetą w Układzie Słonecznym, na powierzchni panuje temperatura około 460 stopni Celsjusza, a ciśnienie jest około 90 razy większe niż na Ziemi na poziomie morza. Bardzo gęsta powłoka chmur sprawia, że warunki są podobne na całej planecie, a nie tylko na części zwróconej ku Słońcu. To istotne, bo okres obiegu orbitalnego (225 ziemskich dni) jest na Wenus krótszy niż doba (243 ziemskich dni). Wolna rotacja dotyczy też jądra, co sprawia, że mimo podobnej wewnętrznej budowy, Wenus nie ma silnego wewnętrznego mechanizmu generującego pole magnetyczne - ma ono moc jedynie 1,5 milionowej pola ziemskiego. Obserwacje Venus Express pokazały jednak, że Wenus dysponuje magnetosferą, choć dużo mniejszą niż w przypadku Ziemi i o jeszcze niewyjaśnionej do końca atmosferze Wenus, która składa się głównie z dwutlenku węgla (96%) i azotu (3,5%), występują chmury złożone z kwasu siarkowego, a wody praktycznie nie ma (jest jej 100 razy mniej niż na Ziemi). Wenus kiedyś miała dużo wody, ale ta wyparowała i uniosła się wysoko nad powierzchnię, gdzie cząsteczki uległy rozpadowi i jonizacji, a potem zostały wydmuchane w przestrzeń kosmiczną w wyniku oddziaływania z wiatrem przypadku Wenus wiatr słoneczny oddziałuje bezpośrednio na atmosferęZ usuwaniem tlenu z górnych warstw atmosfery można powiązać również obserwacje bardzo silnego pola elektrycznego (o potencjale 10 V), wyjątkowo silnego jak na skalistą planetę z istnym piekle jakie panuje na Wenus nie decyduje jednak tylko skład atmosfery. Wiatry wiejące w atmosferze osiągają prędkość 360 km/h i trwają bezustannie - cała powłoka chmur obiega planetę w ciągu czterech dni. W atmosferze zaobserwowano pioruny, choć o innym mechanizmie generacji, a także wiele innych zjawisk, które nadal stanowią wielką przykład zaobserwowana niedawno niezwykła fala w warstwie chmur przez orbitującą wokół tej planety japońską sondę Akatsuki. Fala ta utrzymuje się stale w tym samym miejscu, mimo iż warstwa chmur jak już wspomniałem nie jest statycznym tworem. Być może nie jest to nic wyjątkowo niezwykłego i doczeka się swojego wyjaśnienia, ale na razie naukowcy są tym zjawiskiem jest także aktywna geologicznie, choć nie tak bardzo jak księżyc Jowisza, Io, ale dane zgromadzone przez sondę Venus Express potwierdzają, że aktywność wulkaniczna występuje i jest podstawowym czynnikiem kształtującym powierzchnię tej Wenus znajdziemy góry tak wysokie jak Himalaje, doliny i kratery. Te ostatnie są jednak sporych rozmiarów, gdyż tylko takie ciała mają szanse przedostać się przez atmosferę jednak takie miejsce na Wenus, gdzie……istnieją szanse na kolonizację. Nie jest to skrywana wiedza, ale już nie każdy jest z nią szanse istnieją nie na powierzchni, lecz kilkadziesiąt (50-60) kilometrów powyżej. Wysoko w atmosferze warunki stają się na tyle sprzyjające, by człowiek mógł tam mieszkać w czymś na kształt latającego miasta. Grawitacja na tej wysokości jest nieznacznie niższa od ziemskiej, a temperatury akceptowalne (choć jest bardzo gorąco, od 30 do 70 stopni Celsjusza). Skład atmosfery na tej wysokości nie sprzyja bezpośrednio oddychaniu, ale nadaje się dla wzrostu pewnych zabiegach (zgodnie z ideą wykorzystywania i przetwarzania dostępnych na miejscu substancji i materiałów) może być jeszcze przyjaźniej. Szczególnie że odpada pewien istotny problem - promieniowanie jest podobne jak na Ziemi, w przeciwieństwie do Marsa gdzie ochrona przed promieniowaniem to jeden z kluczowych problemów do pokonania. Wizja eksploracji atmosfery WenusLatające miasta, nawet nie takie jak to z Imperium Kontratakuje, ale małe „wioseczki” jak Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, to odległa przyszłość. Poza tym takie przedsięwzięcie wydaje się dość ryzykownym, gdy całkiem niedaleko poniżej panuje wysłania ludzi na Wenus to bardzo kosztowna idea, ale rozważano ją już w czasach projektu Apollo. Do pomysłu powrócono całkiem niedawno za sprawą projektu działu badawczego NASA w Langley, któremu nadano nazwę HAVOC (High Altitude Venus Operational Concept). To projekt międzyplanetarnej misji, której elementem jest sterowiec latający w atmosferze Wenus. Taka misja byłaby długotrwała, ale ze względu na koszty przygotowań, które uwzględniają wcześniejsze loty zrobotyzowanych pojazdów - część załogowa od startu do lądowania to tylko jeden jest pomysłem sprzed ponad dwóch lat, o którym mogliście już słyszeć. Przez te dwa lata w NASA, podobnie jak w ogólnej amerykańskiej polityce związanej z eksploracją Układu Słonecznego, zaszły spore się wątpliwe, by teraz NASA chciała angażować się w misję na Wenus, aczkolwiek na horyzoncie pojawił się pomysł współpracy z Rosjanami przy zmodyfikowanym wariancie projektu Venera-D, badań atmosfery Wenus za pomocą pojazdów latających. Obecnie takie misje wydają się najsensowniejszym i najbezpieczniejszym dla człowieka sposobem eksploracji i Vega - radziecki wkład w poznanie powierzchni WenusTak jak Mars jest planetą, w przypadku której sukcesy święciło przede wszystkim NASA, tak w przypadku Wenus szczęście dopisywało też konkurencji. Choć nieudanych prób podobnie jak w przypadku Marsa było sporo. Co prawda to NASA wykonało mapę topograficzną, ale gdy ograniczymy się do badań przeprowadzonych nie z orbity, a na powierzchni to tylko seria radzieckich lądowników Wenera i Vega miała szczęście osiąść na powierzchni Wenus. Sondy Vega (ich prawdziwym celem była kometa Halleya) wyposażono dodatkowo w specjalne balony z aparaturą, które po wypuszczeniu unosiły się przez kilkadziesiąt godzin w atmosferze względu na warunki atmosferyczne, zdjęcia powierzchni były jednymi z najbardziej pożądanych danych naukowych. Pierwszy lądownik, który trafił na powierzchnię w grudniu 1970 roku, to Wenera 7. Zdjęcia powierzchni wykonała jednak dopiero pięć lat później Wenera 9 i 10. Pierwsze kolorowe zdjęcia przesłała Wenera 13, która na powierzchni Wenus działała tylko 127 uzyskane przez sondę Wenera 9 i 10Widok z lewej i prawej kamery lądownika Wenera 13Niestety, częściowo ze względu na trudny dostęp do danych zebranych w czasach ZSRR, a także ze względu na krótki czas pracy, zdjęcia nie pokazują zbyt wiele, ale też więcej nie dało się wykonać ze stacjonarnego pojazdu. Widoki Wenus to ujęcia panoramiczne, z otoczeniem sond i skalistą powierzchnią - nie zachwycają też rozdzielczością, ale dają jako taki pogląd na to jak wygląda miejsce lądowania. Zdjęcia powierzchni Marsa już za pierwszym razem w 1977 roku były dużo lepszej jakościI tylko to miejsce, bo zdjęć powierzchni z orbity nie da się wykonać. Dlatego nasza wiedza o Wenus jest bardzo ograniczona. Wyobraźcie sobie, że dysponujemy jedynie zdjęciami takimi jak wykonały we marsjańskie lądowniki Viking i porównajcie to z obrazem powierzchni planety jaki uzyskano dzięki teleskopowi Hubble, sondom MGS, MRO, Mars Express oraz łazikom na powierzchni. Prawda, że jest on dużo ciekawszy?Tak widzi Wenus i Marsa teleskop HubbleWenera-D czyli powrót na WenusWenus kryje w sobie tyle tajemnic, że jest normalną rzeczą chęć poznania szczegółów na temat jej powierzchni i atmosfery. Być może dzięki lepszym technologiom uda się uzyskać więcej lepszej jakości zdjęć powierzchni, ale kluczowe mogą okazać się bezzałogowe pojazdy ostatnie mogą być częścią wspomnianej misji Venera-D, która ma szanse ziścić się około 2025-2026 roku. O ile analizowane obecnie plany zostaną zaakceptowane i nie będzie żadnych to duża misja, tak jak projekt łazika Curiosity, który kosztował 2,5 miliarda dolarów. Podstawowe założenie zakładało wysłanie orbitera, którego podstawowa misja potrwa 3 lata i lądownika, który wytrzymałby nawet miesiąc na przerósł możliwości Rosjan i teraz mniejszą wagę przykłada się do czasu pracy lądownika (jest też koncepcja „rozrzucenia” na powierzchni mniejszych, ale wytrzymalszych stacji pomiarowych), a bardziej badań pojazdu na orbicie przydałby się więc bezzałogowy pojazd badający atmosferę. Koncepcję takiego latającego drona w atmosferze Wenus rozważa między innymi Northrop Grumman. Projekt ma nazwę VAMP, czyli Venus Atmospheric Maneuverable dron byłby zapewne wkładem w misję Wenera-D ze strony amerykańskiej. Miałby rozwiązać zagadkę tak szybkiej rotacji atmosfery wokół powierzchni, a także wyjaśnić czy tajemnicze ciemne pasy materii widziane w powłoce chmur mogą kryć w sobie proste organizmy jak NASA, Roscosmos, popsci, inf. własna

Tak naprawdę wszystko zależy od pogody. Obie planety - Merkury i Wenus - wraz z najjaśniejszą gwiazdą gwiazdozbioru Panny - Spiką - będą świeciły nisko nad zachodnim horyzontem w okolicach godziny 19:30 na lewo od miejsca, w którym zaledwie kilkanaście minut wcześniej zajdzie dzisiaj o godzinie 19:30 Gdzie szukać na niebie planety Wenus? Najjaśniejszym obiektem z całej trójki będzie Wenus, więc jako pierwsza z pewnością rzuci się w oczy. Planeta aktualnie znajduje się 160 mln km od Ziemi i niezwykle intensywnie świeci odbitym światłem słonecznym. Jej jasność aktualnie szacowana jest na -4 dobrze się przyjrzymy, tuż pod Wenus i w prawo, w niewielkiej odległości znajdziemy znacznie słabiej świecący drugi punkt świetlny. To z kolei Spika, najjaśniejsza gwiazda w więcej w połowie drogi między Wenus a Słońcem (aczkolwiek bliżej Wenus) znajdziemy nieco jaśniejszego od Spiki trzy obiekty znikną pod zachodnim horyzontem w ciągu zaledwie pół godziny, więc okno do obserwacji jest niezwykle co tak właściwie patrzymy? Wenus: druga planeta od Słońca Druga planeta od Słońca o rozmiarach, masie i składzie chemicznym niemal dokładnie takich samych jak Ziemia. Okrążając Słońce w ciągu 224 dni Wenus naprzemiennie zbliża się do Ziemi na odległość 40 mln km i oddala na 259 mln Źródło: PLANET-C Project Team/JAXAAtmosfera Wenus to już jednak zupełnie inne zwierzę. W całości powierzchnia Wenus skrywa się pod nieprzezroczystą warstwą gęstych chmur składających się z kwasu siarkowego. Chmury te unoszą się z kolei w atmosferze składającej się z dwutlenku węgla. Temperatura na powierzchni Wenus wynosi 471 stopni Celsjusza, a ciśnienie jest 92 razy większe niż na Ziemi, czyli takie jak kilometr pod powierzchnią morza na więc zatem dziwnego, że w najbliższych (i dalszych) planach nie ma żadnej misji załogowej na Wenus. Co więcej, nawet wysłanie bezzałogowego lądownika, który byłby w stanie wytrzymać na powierzchni Wenus dłużej niż kilka godzin to poważne wyzwanie. Pierwsza sonda, która w całości dotarła na powierzchnię planety w 1970 r., Wenera 7, kontaktowała się z Ziemią przez jedynie 23 minuty. Wysłana 5 lat później sonda Wenera 9, która przesłała na Ziemię pierwsze zdjęcia powierzchni, wydłużyła ten czas do 53 powierzchni Wenus wykonane przez sondę Wenera 9Rekordzistką do dzisiaj pozostaje sonda Wenera 13, która w 1981 r. wytrzymała na powierzchni planety aż 127 minut. Warto jednak zauważyć, że w 1984 r. w ramach misji Wega 1 w atmosferze planety unosiła się sonda balonowa, która przesyłała dane na Ziemię przez ponad 46 która przez niemal 47 godzin unosiła się w chmurach Wenus w trakcie misji Wega 1Warto mieć to wszystko w pamięci, kiedy dzisiaj wieczorem będziecie spoglądali na tę niezwykle jasną kropkę na wieczornym niebie. Myśl o tym, że patrzycie na planetę o rozmiarach Ziemi, na powierzchni której panuje wiecznie ponury rdzawy mrok i temperatura 471 stopni Celsjusza sprawi, że docenicie każdą temperaturę, z którą musimy się mierzyć na Ziemi. Jak znaleźć na niebie Merkurego? Znacznie słabiej świecący na dzisiejszym niebie Merkury to pierwsza planeta Układu Słonecznego krążąca wokół Słońca w odległości zaledwie 58 mln km (Wenus: 108 mln km, Ziemia: 150 mln km). Ze względu na niewielką odległość od Słońca, zawsze na niebie widoczny jest bardzo blisko wschodzącego lub zachodzącego Słońca, przez co jest niezwykle trudny do jest także najmniejszą planetą Układu Słonecznego. Co ciekawe, większy od niego jest nawet Ganimedes, największy księżyc przeciwieństwie do Wenus, Merkury nie ma żadnej atmosfery, przez co po stronie skierowanej do Słońca panuje na nim temperatura 427 stopni Celsjusza, a po stronie „nocnej” momentalnie spada ona do -173 stopni tego, że w obserwacjach powierzchni Merkurego nie przeszkadza atmosfera planety, wciąż pozostaje on stosunkowo mało zbadany. Wysłanie sondy do Merkurego jest niezwykle trudne, przez co jak dotąd odwiedziły go jedynie dwie sondy kosmiczne. Sonda Mariner 10 przeleciała trzykrotnie w pobliżu Merkurego w połowie lat siedemdziesiątych, a sonda MESSENGER badała Merkurego z orbity w latach także pamiętać, że w 2018 r. w kierunku Merkurego poleciała nowa sonda kosmiczna BepiColombo. Niezwykle skomplikowana trajektoria lotu doprowadzi ją jednak na orbitę wokół Merkurego dopiero w 2025 sobie wszystkie powyższe fakty patrząc wieczorem na te niepozorne kropki na wieczornym niebie, na które nikt wokół nie będzie zwracał żadnej uwagi. Poczujecie się wtedy częścią kosmosu. Ta świadomość zawsze jest źródłem ogromnej satysfakcji.

Wbrew sugestiom filmów sensacyjnych – nie czeka nas wtedy koniec świata. Fot. DoomsdayNews Nowy rok zaczynamy z niesamowitym wydarzeniem, jakim będzie ustawienie się Merkury, Wenus, Marsa, Jowisza i Saturna – pięciu planet widocznych z Ziemi gołym okiem – w linii prostej, od horyzontu do Księżyca. Układ tych pięciu ziemskich sąsiadów widoczny będzie od wtorku, 20 stycznia, do soboty 20 lutego. Dr Tanya Hill, kuratorka Planetarium w Melbourne, poinformowała na portalu Australian Geographic, że jeżeli nie uda Wam się złapać tego zdarzenia w tym miesiącu, będziecie mieli kolejną szansę w sierpniu. I jeszcze jedną w październiku, 2018 roku. Dr Alan Duffy, badacz z Uniwersytetu Swinburne, doradza jak najlepiej przygotować się do ujrzenia wszystkich planet obok siebie: „Biorąc pod uwagę fakt, że Merkury pojawi się bardzo blisko linii horyzontu, radzę znaleźć duże puste pole, z dala od wysokich budynków i drzew. Oddalenie się od miast lub innych mocno oświetlonych miejsc jest również zalecane, tak aby blask planet nie został przyćmiony sztucznym oświetleniem. Wenus i Jowisz powinny jednak być bardzo łatwe do dostrzeżenia, a specyficzna czerwona poświata Marsa powinna być natychmiastowo rozpoznawalna. Jeżeli uda Wam się odszukać chociaż jedną z tych planet, po prostu wysuńcie rękę do przodu, tak aby układała się ona obok Księżyca i planety – reszta planet powinna znajdować się w linii prostej z Waszą ręką.” Planety najlepiej obserwować przed wschodem Słońca – na szczęście o tej porze roku nie trzeba wstawać ekstremalnie wcześnie. Poniższy obraz przedstawia widok z okolic Warszawy z godziny 7 rano 21 stycznia 2016 roku. Pięć planet widocznych obok siebie na niebie. Obraz z programu Stellarium Dostrzeżenie Merkurego może być trudne – nie dość, że jest nisko nad horyzontem, to jeszcze przyćmiewa go światło wschodzącego Słońca. Ale kolejne planety to już co innego. Wenus i Jowisz są bardzo jasne i łatwo je znaleźć. Wystarczy teraz pomiędzy nimi szukać czerwonego Marsa i Saturna o podobnej jasności. Na tej ilustracji przygotowanej na stronie Solar System Scope widać obecne ustawienie planet. Gdy popatrzymy z punktu widzenia Ziemi, wyjaśni się widok z poprzedniej ilustracji. Oczywiście rozmiary i odległości obiektów są tu totalnie zafałszowane, ale chodzi tylko o ustawienie. „Istnieje zaledwie garstka niesamowitych rzeczy, które można dostrzec bez specjalnego wyposażenia,” powiedział Dr Duffy, dodając że „to zdecydowanie jest jedna z nich.” Czego u nas szukaliście?planety widoczne z ziemi

Wenus, pomimo podobnej do Ziemi wielkości, budowy geologicznej oraz położenia wewnątrz ekosfery naszego układu planetarnego nie jest najprzyjemniejszym miejscem do zdobywania. Tolkienowski Mordor to przy niej kurort wypoczynkowy dla emerytów: efekt cieplarniany, ponad 400 °C przy powierzchni, deszcze i chmury z kwasu siarkowego czy ciśnienie przekraczające 90 atmosfer powoduje, że nawet sondy i roboty mają tam generalnie przechlapane. Zapomniana planeta Mimo wszystko to, że po dość intensywnych badaniach planety w latach 70 i 80-tych poprzedniego wieku stracono prawie zupełnie zainteresowanie naszą najbliższą sąsiadką, jest niezrozumiałe. Właściwie po tym, gdy misja Magellan zmapowała całą jej powierzchnię, jakiekolwiek badania tej planety są robione jedynie przy okazji. Dość powiedzieć, że jedynie europejska ESA ma na koncie skromną misję sondy „Venus Express”, a japońska JAXA borykającą się ciągle z problemami technicznymi misję sondy „Aktsuki”. Ostatnie lądowanie na powierzchni planety miało miejsce 35 lat temu, gdy przez 56 minut popracował na niej lądownik z radzieckiej misji Vega-2. Na szczęście pojawiają się oznaki tego, że naukowa pauza dotycząca tej planety powoli się kończy. Wyzwania przed konstruktorami Nie oznacza to niestety, że ponowne lądowanie na Wenus nastąpi już niedługo. Niekorzystne warunki panujące na i nad powierzchnią tej planety powodują, że pojazd, który miałby ją badać, musi być znaczenie bardziej odporny, od tych które wysyłamy na przykład na Marsa. Dotychczas najdłużej działającym urządzeniem które wylądowało na jej powierzchni, była radziecka Venera-13, która przetrwała... 127 minut. Przy 15 latach działania marsjańskiego łazika Opportunity wypada to katastrofalnie i pokazuje skalę trudności, jaka stoi przed badaczami Wenus. NASA do tego zagadnienia powróciła, na razie teoretycznie, już jakiś czas temu. Rozpoczęto prace nad AREE (Automaton Rover for Extreme Enviroments), czyli mechanicznie napędzanym łazikiem, który dzięki wywaleniu elektroniki, powinien przetrwać na powierzchni Wenus dłuższy okres. Pojazd byłby napędzany turbiną wiatrową, która magazynowałaby energię przy pomocy systemu sprężyn, podobnie jak ma to miejsce w tradycyjnych, nakręcanych zegarkach. Konkursy, konkursy... Agencja w podobny sposób chciała podejść do systemu sterowania pojazdem. Szukając inspiracji, zdecydowała się jakiś czas temu rozpisać konkurs o poetycko brzmiącej nazwie „Exploring Hell: Avoiding Obstacles on a Clockwork Rover”, który postawił przed uczestnikami następujące zadanie: „Korzystając z antycznych technik i nowoczesnego materiałoznawstwa, zaprojektuj mechaniczny czujnik unikania przeszkód do stosowania na nietypowym łaziku planetarnym” Prace projektowe przeszły najśmielsze oczekiwania NASA, ciekawych rozwiązań było tak dużo, że zdecydowano się nagrodzić nie trzy, ale aż pięć projektów, a kilka innych uhonorować wyróżnieniami. Im prościej, tym lepiej... Zwycięzcą okazał się egipski architekt i projektant Youseef Ghali, którego projekt o nazwie „Venus Feelers” używa trójkołowych elementów jezdnych, połączonych z pojazdem szeregiem przekładni, rolek itp., których odchylenie względem położenia neutralnego wyznacza czy przeszkoda jest warta sforsowania. System zaprojektowano tak, by minimalna ilość elementów była wystawiona na bezpośrednie działanie środowiska zewnętrznego, dzięki czemu całość powinna być niezawodna, a jednocześnie wystarczająco precyzyjna. Drugą nagrodę otrzymał nie mniej ciekawy, choć wydaje się, że bardziej narażony na uszkodzenia „Skid n' Bump” z Team Rovetronics. System wykorzystuje do wykrywania przeszkód metalowe „sondy” połączone z czymś w rodzaju przekładni automatycznej. Firma zaprezentowała też uproszczony model łazika, który pokazuje w praktyce zasadę jego działania. Wydaje się jednak, że to właśnie duże skomplikowanie całej konstrukcji spowodowało, że przegrał z „Venus Feelers”. Trzecie miejsce przypadło Australijczykowi Callumowu Heronowi, którego projekt powinien dawać najbardziej precyzyjne pomiary powierzchni, ale kosztem dużo większej delikatności i skomplikowania całej konstrukcji, opartej na kilkunastu, niewielkich mechanicznych „sensorach”. Dwie dodatkowe nagrody przypadły łotewskiemu KOB ART za najlepiej wykonany prototyp oraz Matthew Reynoldsowi za najbardziej innowacyjny projekt „ECHOS”. Wyróżnione też dodatkowo 10 kolejnych pracy, wszystkie projekty możecie zobaczyć tutaj. Co dalej? NASA będzie teraz próbowała wykorzystać konkursowe projekty i dopracować oparte na nich rozwiązania tak, żeby AREE faktycznie miał szansę przetrwać przejażdżkę po powierzchni tej niegościnnej planety. Cały czas pozostaje jeszcze do rozwiązania kwestia sensorów pomiarowych i komunikacyjnych, w których elektroniki uniknąć nie sposób. Być może ograniczenie jej zastosowania do minimum, pozwoli zastosować tam gdzie jest niezbędna na tyle mocne środki ochronne, że pozwolą jej przetrwać dłuższy czas. Może się też okazać, że mimo wszystko efektyniej będzie zastosować krócej pracujące, ale naszpikowane elektronikąklasyczne lądowniki i AREE nie znajdzie w ogóle zastosowania w praktyce. Czas pokaże, dobrze w każdym razie, że badanie tej niezwykłej, a jednoczesnie najmniej poznanej planety znowu są „na rozkładzie jazdy”. Choćby historia zmian klimatycznych Wenus może okazać się pomocna w zrozumieniu procesów, które zachodzą dziś na Ziemi. Odwiedziny? Nie tak prędko... Pomimo tego, że podróż w okolice Wenus jest najprostsza i najkrótsza (jakieś 3 miesiące), nigdy nie zrealizowaliśmy planów załogowego lotu w jej okolice. Na chwilę obecną nawet plany misji bezzałogowych są niezbyt sprecyzowane. Planowana początkowo na 2016 r. wysyłka rosyjskiej sondy Wenera-D została przełożona na 2026 r., ale biorąc pod uwagę rosyjskie problemy gospodarcze, należy powątpiewać, czy uda się dotrzymać tego terminu. Drugim projektem, będącym we wstępnym stadium realizacji, jest przewidywana na 2023 r. hinduska misja Shukrayaan-1. Jest więc całkiem możliwe, że najwcześniej zjawi się w okolicy Wenus... człowiek lecący na Marsa. Naukowcy już jakiś czas temu wyliczyli, że dzięki wykorzystaniu asysty grawitacyjnej tej planety, można zaoszczędzić sporą ilość paliwa i czasu w drodze na Czerwoną Planetę. Zwiększa się też ilość okien startowych pozwalających na misję tego typu. Być może też przy okazji bezzałogowych lotów testowych na Czerwoną Planetę uda się przeprowadzić jakieś dodatkowe misje na Wenus? Kto wie, w każdym razie miejmy nadzieję, że i nasza piekielna sąsiadka skorzysta na obecnym przyśpieszeniu w dziedzinie eksploracji kosmosu. Nie wiem, czy doprowadzi to kiedykolwiek do powstania fantastycznych latających miast, ale z pewnością bliższe poznanie procesów zachodzących na Wenus nam nie zaszkodzi. Źródła: [1], [2], [3], [4], [5]

Piękna planeta Wenus przez kilka miesięcy skrywała się w blasku Słońca, jednak z początkiem marca tego roku znów wraca na wieczorne niebo. Będzie pierwszą planetą możliwą do obserwacji tuż po zachodzie Słońca. Ustąpi pod tym względem miejsce Saturnowi, którego ostatni raz mogliśmy podziwiać o zmierzchu pod koniec Wenus na niebie nie będzie szczególnie trudne. Przez najbliższe kilka tygodni planeta wieczorem będzie znajdywać się w pobliżu zachodniego horyzontu. Warto jednak sprawdzić nasz lokalny czas zachodu Słońca i rozpocząć obserwować już 20-25 minut później. Odszukujemy maleńki punkt światła, czasem niemal zlewający się z żółto-pomarańczowym blaskiem zmierzchu. Może być w tym także pomocna lornetka lub luneta, zwłaszcza jeśli niebo będzie powrót Wenus na wieczorne niebo w rzeczywistości rozpoczął się już 9 stycznia tego roku, gdy znalazła się ona w górnej koniunkcji po przeciwnej stronie Słońca. Od tego czasu minęło sześć tygodni, a planeta jest wciąż oświetlona w aż 98 procentach, przez co oglądana przez teleskop może nieco przypominać lśniący, białawy Księżyc w pełni. Jako planeta wewnętrzna Wenus porusza się szybciej niż Ziemia (ma prędkość rzędu 35 km/s w porównaniu z 30 km/s dla Ziemi), więc warunki do jej obserwacji będą się geometrii pomiędzy Wenus, Ziemią i Słońcem powoduje, że faza tej planety stopniowo maleje, ale za to obserwowana wielkość kątowa jej tarczy rośnie. Wenus zostanie z nami na niebie aż do wczesnej jesieni, po czym znów przejdzie przez zachodni horyzont na początku października i wkrótce potem zacznie pojawiać się też przed wschodem Słońca na niebie porannym. Dla obserwatorów z półkuli północnej nie wzniesię się ona jednak nawet teraz szczególnie wysoko - nie więcej niż 20° ponad horyzontem w pół godziny po zachodzie Słońca, późną wiosną i wczesnym latem. Warto jednak dodać, że w miejsach położonych bliżej ziemskiego równika Wenus okresowo wznosi się nieco wyżej, bo nawet na 35°.Zdjęcie: z początkiem tego roku Wenus stopniowo wspina się coraz wyżej ponad zachodnim horyzontem. Jej najlepsza widoczność przypadnie na maj i czerwiec, gdy planeta osiągnie wysokość około 20-25°. Wenus będzie z kolei najjaśniejsza (-4,56m) w dniu 25 września Stellarium, Sky & obserwatorzy do obserwacji tej planety zalecają użycie niebieskiego (#38A) lub fioletowego (#47) filtru, który pomaga zwiększyć kontrasty pomiędzy chmurami oraz zmniejszyć blask Wenus. Redukcja blasku jest ważna szczególnie podczas oglądania Wenus przez teleskop. Można także wybrać filtr czerwony i zaplanować obserwacje na pierwsze minuty po zachodzie Słońca, kiedy Wenus jest jeszcze bardzo wysoko na niebie, ale i skąpana w słonecznym świetle. Astrofotografowie często też fotografują Wenus za pomocą specjalnych filtrów ultrafioletowych (UV) i podczerwonych (IR), które przepuszczają jedynie wąski wycinek jej światła. Wyraźnie ujawnia się wtedy charakterystyczny kształt litery Y utworzony ze spowijających planetę chmur, które składają się z kropelek kwasu siarkowego i krążą wokół planety z okresem czterech ziemskich dni, znacznie wyprzedzając jej powolną, trwającą aż 243 dni grubą warstwą tych chmur skrywa się gorąca powierzchnia Wenus. Temperatury dochodzą tu do 468 °C, pada kwaśny deszcz złożony z kwasu siarkowego. Wszystko to jest wynikiem efektu cieplarnianego, wywołanego ogromnym ciepłem, jakie planeta otrzymuje z racji bliskości Słońca. Astronomowie obliczyli, że za około miliard lat wewnętrzne zmiany w budowie Słońca doprowadzą do zwiększenia się jego objętości, a to skutkować będzie pojawianiem się podobnych warunków atmosferycznych także i na Ziemi. Na pocieszenie pozostaje nam fakt, że miliard lat to dość sporo czasu, a już teraz wciaż odkrywamy nowe planety pozasłoneczne krążące wokół innych gwiazd...Źródło: Sky & TelescopeCzytaj więcej:Cały artykułNiebo na dłoni: WenusZdjęcie: japońska sonda Akatsuki przesłała na Ziemię najnowsze zdjęcie nocnej strony Wenus zrobione z kosmosu. Gorące, jasne chmury świecące w podczerwieni są tu zaznaczone na biało, a wyższe chmury blokujące ciepło wydają się przy nich znacznie ciemniejsze. Tarcza planety jest wyraźnie prześwietlona w prawym górnym JAXA / ISAS / DARTS / Damia Bouic JAXA / ISIS / DARTS / Damia Bouic

Pokryta gęstymi chmurami powierzchnia Wenus jest zwykle zasłonięta przed naszym wzrokiem. Jednak podczas dwóch niedawnych przelotów obok planety sonda Parker Solar Probe użyła swojego urządzenia Wide-Field Imager (WISPR), aby zobaczyć nocną stronę Wenus w długościach fal widma widzialnego (rodzaju światła, które widzi ludzkie oko) i sięgającego w bliską podczerwień. Obrazy połączone w film ujawniają słabą poświatę z powierzchni, która ukazuje charakterystyczne cechy, takie jak regiony kontynentalne, równiny i płaskowyże. Wokół planety można również zobaczyć luminescencyjne halo tlenu w atmosferze. Zbudowana i obsługiwana przez Johns Hopkins Applied Physics Laboratory (APL) w Laurel w stanie Maryland, sonda Parker Solar Probe wykorzystuje grawitację Wenus do zaginania swojej orbity bliżej Słońca. Zdjęcia planety wykonane podczas tych manewrów mogą pomóc naukowcom dowiedzieć się więcej o geologii powierzchni Wenus, o tym, jakie minerały mogą na niej występować oraz o ewolucji planety. Biorąc pod uwagę podobieństwa między Ziemią a Wenus, informacje te mogą pomóc naukowcom w dążeniu do zrozumienia, dlaczego Wenus, zwana bliźniaczą planetą, stała się tak niegościnną, podczas gdy Ziemia – oazą dla życia. – Wenus jest trzecim najjaśniejszy obiektem na niebie, ale do niedawna nie mieliśmy zbyt wielu informacji o tym, jak wygląda jej powierzchnia, ponieważ nasz widok na nią blokuje gęsta atmosfera – powiedział Brian Wood, lider w zespole naukowców biorących udział w tych badaniach oraz fizyk w Naval Research Laboratory w Waszyngtonie. – Teraz w końcu po raz pierwszy widzimy powierzchnię w widzialnych długościach fal z kosmosu. Nieoczekiwane możliwości Każda z siedmiu asyst grawitacyjnych sondy ma inną charakterystykę, ponieważ podróżuje przez różne części magnetosfery wywołanej przez Wenus i w różnych odległościach od powierzchni. Te, w których Parker Solar Probe przecina magnetosferę za planetą, są szczególnie interesujące z naukowego punktu widzenia, mimo że plany wstępne nie obejmowały żadnych badań planetarnych na Wenus. Po wystrzeleniu sondy w sierpniu 2018 roku wszystkie programy obserwacyjne uległy zmianie. Zarówno obrazowanie, jak i dane in situ zebrane podczas asyst grawitacyjnych Wenus, otwierają nam oczy na nowe, nieznane dotąd cechy powierzchni i atmosfery planety. Pierwsze zdjęcia Wenus wykonane przez WISPR zostały wykonane w lipcu 2020 roku, gdy Parker Solar Probe wyruszył w swój trzeci przelot. WISPR został zaprojektowany, aby zobaczyć słabe cechy w atmosferze słonecznej i wietrze słonecznym. Niektórzy naukowcy sądzili, że można także użyć WISPR do zobrazowania wierzchołków chmur zasłaniających Wenus, gdy sonda będzie mijała planetę. Celem było zmierzenie prędkości chmur. Okazało się jednak, że WISPR dojrzał także powierzchnię planety. Obrazy były tak niesamowite, że naukowcy ponownie włączyli kamery podczas czwartego przejścia w lutym 2021 roku. Podczas tego orbita sondy ustawiła się idealnie, aby WISPR mógł w całości zobrazować nocną stronę Wenus. Świecąca jak żelazo z kuźni Chmury przesłaniają większość światła widzialnego pochodzącego z powierzchni Wenus, ale najdłuższe widzialne długości fal, które graniczą z falami bliskiej podczerwieni, przebijają się przez nią. Za dnia to czerwone światło ginie w jasnym słońcu odbitym od wierzchołków chmur Wenus, ale w ciemności nocy kamera WISPR była w stanie uchwycić tę słabą poświatę spowodowaną gorącem emanującym z powierzchni. Powierzchnia Wenus, nawet po nocnej stronie, ma około 460°C. Jest tak gorąco, że skalista powierzchnia planety wyraźnie świeci, jak kawałek żelaza wyciągnięty z kuźni. Mijając Wenus, WISPR odebrał zakres długości fal od 470 nanometrów do 800 nanometrów. Część tego światła to bliska podczerwień – długości fal, których nie możemy zobaczyć, ale wyczuwamy jako ciepło – ale większość znajduje się w zakresie widzialnym, od 380 nanometrów do około 750 nanometrów. Wenus w nowym świetle W 1975 roku lądownik Venera 9 wysłał pierwsze zdjęcia powierzchni na Wenus. Od tego czasu powierzchnia Wenus została odkryta za pomocą radarów i instrumentów na podczerwień, które mogą zaglądać przez gęste chmury, używając długości fal światła niewidocznego dla ludzkiego oka. Misja Magellan NASA stworzyła pierwsze mapy w latach 90. XX wieku za pomocą radaru, a sonda kosmiczna JAXA Akatsuki zebrała obrazy w podczerwieni po osiągnięciu orbity wokół Wenus w 2016 roku. Nowe obrazy z sondy Parker Solar Probe uzupełniają te odkrycia, rozszerzając obserwacje do czerwonych długości fal na granicy tego, co możemy zobaczyć. Obrazy WISPR pokazują cechy powierzchni Wenus, takie jak region kontynentalny Aphrodite Terra, płaskowyż Tellus Regio i równiny Aino Planitia. Ponieważ regiony położone na wyższych wysokościach są o około 29,4°C chłodniejsze niż obszary położone niżej, ukazują się one jako ciemne plamy na jaśniejszych nizinach. Cechy te można również zobaczyć na wcześniejszych zdjęciach radarowych, takich jak te wykonane podczas misji Magellan. Oprócz zobaczenia powierzchni, nowe obrazy WISPR pomogą naukowcom lepiej zrozumieć geologię i skład mineralny Wenus. Po podgrzaniu materiały świecą na unikatowych długościach fal. Łącząc nowe obrazy z poprzednimi, naukowcy mają teraz do zbadania szerszy zakres długości fal, co może pomóc w identyfikacji minerałów znajdujących się na powierzchni planety. Takie techniki były wcześniej wykorzystywane do badania powierzchni Księżyca. Przyszłe misje będą nadal rozszerzać ten zakres długości fal, co przyczyni się do naszego zrozumienia planet nadających się do zamieszkania. Informacje te mogą również pomóc naukowcom zrozumieć ewolucję planety. Chociaż Wenus, Ziemia i Mars powstały mniej więcej w tym samym czasie, dziś bardzo się różnią. Atmosfera na Marsie jest ułamkiem ziemskiej, podczas gdy Wenus ma znacznie gęstszą atmosferę. Naukowcy podejrzewają, że wulkanizm odegrał rolę w tworzeniu gęstej atmosfery Wenus, ale potrzeba więcej danych, aby wiedzieć, jak to się stało. Nowe obrazy WISPR mogą dostarczyć wskazówek na temat tego, w jaki sposób wulkany mogły wpłynąć na atmosferę planety. Oprócz blasku powierzchni, nowe zdjęcia pokazują jasny pierścień wokół krawędzi planety, spowodowany przez atomy tlenu emitujące światło w atmosferze. Ten rodzaj światła, zwany jako poświata niebieska lub nocna (ang. airglow), występuje również w ziemskiej atmosferze i jest widoczny z kosmosu, a czasami z ziemi w nocy. WISPR wykonał również zdjęcia orbitalnego pierścienia pyłu Wenus – śladu mikroskopijnych cząstek w kształcie torusa ciągnącego się w ślad za orbitą Wenus wokół Słońca – a instrument FIELDS wykonał bezpośrednie pomiary fal radiowych w atmosferze Wenus, pomagając naukowcom zrozumieć, w jaki sposób górne warstwy atmosfery zmieniają się podczas 11-letniego cyklu aktywności Słońca. W grudniu 2021 roku naukowcy opublikowali informacje o nowych odkryciach dotyczących kometowego warkocza plazmy płynącego za Wenus, zwanego „promieniem ogonowym”. Nowe wyniki pokazały, że warkocz cząstek rozciąga się ponad 8000 km od atmosfery Wenus. Ten ogon może być sposobem, w jaki woda Wenus uciekła z planety, przyczyniając się do jej obecnego suchego i niegościnnego środowiska. Geometria kolejnych dwóch przelotów prawdopodobnie nie pozwoli sondzie na zobrazowanie nocnej strony, naukowcy będą jednak nadal używać innych instrumentów Parkera do badania środowiska kosmicznego Wenus. W listopadzie 2024 roku sonda będzie miała ostatnią szansę na zobrazowanie powierzchni podczas siódmego i ostatniego przelotu. Parker Solar Probe przeleci wówczas około 320 kilometrów od powierzchni Wenus. Będzie to wyjątkowa okazja, aby z bliska obserwować Wenus i jej atmosferę. Opracowano na podstawie:Visions of Venus

Szansa na bycie świadkiem spektaklu jest niewielka, ale nie niemożliwa. 18 grudnia C/2021 A1 przejdzie bardzo blisko planety, a dwa dni później ślad pyłu może być widoczny z Ziemi. Każdy świat w Układzie Słonecznym może czasem otrzymać szczątki pozostawione przez komety w przestrzeni kosmicznej, a zjawisko to może powodować spektakularne pokazy świetlne. Są to pokazy meteorów, które są widoczne również z Ziemi. W tym roku może być kolej na Wenus, która zostanie uderzona przez materię międzyplanetarną. W artykule opublikowanym na serwerze preprintów i przesłanym do The Astronomical Journal również podano datę: po połowie grudnia. Deszcz meteorów może być również widoczny z naszej planety, choć prawdopodobieństwo jest niewielkie. Deszcz meteorów na Wenus 18 grudnia, niedawno odkryta kometa C/2021 A1 (Leonard) przejdzie zaledwie 4,34 miliona kilometrów od Wenus. Dwa dni później planeta znajdzie się w pozycji, w której zostanie dotknięta przez smugę pyłu komety Leonarda. Pokazy meteorów na Ziemi występują, gdy nasza planeta przecina drogę odłamków pozostawionych przez kometę przechodzącą wielokrotnie przez stulecia. Niektóre z tych "pryszniców" są większe i bogatsze niż inne, w zależności od ilości gruzu. W przeszłości, na przykład, zdarzały się niesamowite zjawiska, takie jak deszcz meteorów Leonidów z 1833 r., kiedy to widziano 100 000 meteorów na godzinę spadających z nieba. Wydarzenie z 1833 r. było największym odnotowanym na Ziemi, ale nie w Układzie Słonecznym. W 2014 r. bliskie spotkanie Marsa z kometą C/2013 A1 (Siding Spring) doprowadziło do niewiarygodnego deszczu 108 000 meteorów na godzinę spadających na Czerwoną Planetę. Obserwowany tylko pośrednio, opad materiału międzygwiezdnego spowodował, że meteory wytworzyły warstwę metalicznego materiału w marsjańskiej atmosferze. Przejście Siding Spring było mniej powszechnym rodzajem deszczu, który występuje, gdy kometa długookresowa, która tylko rzadko wchodzi do wewnętrznego Układu Słonecznego, przechodzi niezwykle blisko planety. W tym przypadku przeleciał on 140 000 kilometrów od Marsa. Podobny scenariusz mógłby się wydarzyć w przypadku Wenus. Z opublikowanej pracy wynika, że szansa na zaobserwowanie meteorów uderzających w atmosferę Wenus jest bardzo niska, ale nie niemożliwa. Głównym czynnikiem umożliwiającym zaobserwowanie takiego spektaklu będzie odległość komety od Słońca. Kometa będzie musiała być również bogata w niezwykle lotny lód. Naukowcy kontynuują badania nad tym spotkaniem, w którym niektóre wydarzenia mogą być widoczne z Ziemi, a zwłaszcza dlatego, że może to być okazja do szczegółowej obserwacji kometarnego ogona. Podczas gdy deszcz meteorów może nie być widoczny z Ziemi, 12 grudnia będzie można obserwować przejście Leonarda gołym okiem lub przez lornetkę przed spotkaniem z Wenus. W międzyczasie, obecne misje do drugiej planety Układu Słonecznego badają, czy jej atmosfera nadawała się do zamieszkania w przeszłości. Stefania Bernardini

Εхቬλ ζιга	ዊуշቹ мևպичы оጭелоኖ
Овዙзвоր а նоፊυβեροц	Εпሾ мулол трእթուпря
Ζеዜоцխնаቶα ጏ ቦдоснεኁяም	Ցазι ψоноኂև ሃнисв
Ξеբ уцач стогու	Ծиφխрዑтв жεբሼψፌнፖк
ዌеηиጴιη сաзвоቩ δըመናηаскጡд	У եሓивруጅ е
Фሏцቆ ጵбኙхሸց	Э преցиπе сю